طراحی نما / علیرضا مشهدی میرزا

معماری ساختمان سی خانه با نمای آجری مدرن ، علیرضا مشهدی میرزا

توسط مینا مقدم · منتشر شده بهمن ۱۲, ۱۳۹۸ · بروزرسانی شده بهمن ۱۳, ۱۳۹۸

معمار: علیرضا مشهدی میرزا

تیم طراحی: پیام طالبی، حمید زین ساز، مانی شعبان زاده، امیرحسین رفعتی، پرستو نوروزی، زهرا پورهادی

مهندس سازه: کوروش صفایی

تأسیسات مکانیک: حسین منفرد

تأسیسات برق: فرزاد قلوبی

نظارت: پیام طالبی، علیرضا مشهدی میرزا

نظارت تأسیسات الکتریکال: امین عرب

نظارت تأسیسات مکانیکال: برزین غفاری

عکاس: نگار صدیقی، امیرعلی غفاری

طراح فضای سبز: گروه امداد گیاه ایران

اجرا: سیاوش دمیریان

شرح پروژه از زبان معمار

پروژه معماری آپارتمان مسکونی با نمای آجری مدرن “سی خانه” در شمالی ترین نقطه تهران در منطقه دربند قرار دارد. این آپارتمان در ابتدای ورودی محله قدیمی دربند قرار دارد. ساختمان بر سطح زمینی مثلث شکل بنا شده است. نمای ساختمان های قدیمی این محله از جنس آجر بوده است که امروزه اکثر آن ها از بین رفته اند و تنها چندین ساختمان باقی مانده است.

این پروژه دارای هشت طبقه است که سه طبقه آن مشاعات و ماباقی پنج طبقه مسکونی می باشد. مشاعات ساختمان فضاهایی چون پارکینگ و ورودی اصلی، لابی، سالن اجتماعات، سالن ورزشی و استخر را در برمی گیرد. این آپارتمان ۷۶۰۰ متری در مجموع ۳۰ واحد را در بر می گیرد. به دلیل شیب تند و اختلاف ارتفاع سایت از ضلع شرقی ۸ طبقه و از ضلع غربی ۶ طبقه می باشد.

براساس ابعاد ساختمان و این که لحاظ طولی و عرضی بزرگ می باشد، در طراحی آن سعی شده حجم کلی ساختمان به مکعب های کوچک با ابعاد مختلف تبدیل شوند تا با زمینه و محیط اطراف ساختمان یعنی کوهپایه و محل قدیمی ارتباط مناسبی برقرار شود. این مکعب‌ها در ابعاد و اندازه‌های متنوع با اختلاف سطح نسبت به یکدیگر قرار گرفته‌اند. فضای منفی ایجاد شده میان مکعب ها تراس های سبز قرار دارد. ایده اصلی طراح از این نوع چیدمان مکعب ها در کنار یکدیگر، استعاره از خانه هایی است که با قرار گرفتن در کنار هم مجموعه آپارتمان را شکل می دهند. همچنین وجود این توده مکعب ها در دل کوهپایه، شبیه به صخره ها و شکل کوهستان دارد.

بافت قدیمی و آجری منطقه در حال از بین رفتن می باشد. بنابراین طراح با تأکید بر استفاده از آجر به عنوان متریال اصلی نما، سعی کرده تا ساختمانی به صورت لندمارک ایجاد کند و توجه مردم را به استفاده آجر در نمای ساختمان ها مجددا جلب کند. این ساختمان دارای ویژگی های منحصر به فردی است و طراح با استفاده از این ویژگی های شاخص سعی کرده تا این موقعیت ها و چالش ها را به یک فرصت تبدیل کند. علاوه بر این به دنبال یافتن راه حل های تازه ای در نوع نگاه و پردازش به موضوع سکونت در زندگی معاصر ایران است.

زمین سار

این ساختمان در تقاطع خیابانی قرار گرفته که با هم اختلاف سطح دارند. طراحان این بنا را به گونه ای طراحی کرده اند که این ارتفاع را به یکدیگر متصل می سازد. بنابراین یک ورودی پلکانی در ضلع شمال شرقی، همانند کوچه های پلکانی موجود در منطقه دربند ایجاد کردند.

پلان الگوریتمیک یا پلان کاردستی

در طراحی سعی شده بازی با آجر به احجام و فضا کشیده شود. فرو رفتگی و برجستگی بر اساس یک بازی یا تصادف ایجاد شده و این اتفاق ها در داخل ساختمان، پلان را از یک حالت مدرنیستی و الگوریتمیک متداول ساختمان‌های آپارتمانی خارج کرده است. همانند نما که یک نمای کاردستی (handmade) با آجر است، ساختمان نیز با ایده ضد طبقات تیپ تبدیل به یک کار دستی (hand made) شده است. بنابراین پلان های این مجتمع سی واحدی یکسان نبوده و تفاوت هایی در جانمایی تراس، آشپزخانه، سالن نهارخوری و نشیمن دارد. شاید اصرار طراح بر این نوع طراحی پلان به‌ خاطر ایده گردهمایی و مجتمع سی‌خانه در یک مجموعه آپارتمان است که هر خانه متفاوت از دیگری است و کاراکتری مجزا دارد.

فضاهای تصادفی

برجستگی و فرورفتگی ها فضاهای تصادفی ایجاد می کنند. این فضاها تراس های عمیقی را ایجاد می کنند که مشرف به چشم انداز کوهستانی دربند است.

کودک

یکی از نکاتی که در این پروژه سعی شده به آن توجه شود، کودکان است. بنابراین در ورودی مجتمع یعنی کوچه فرعی ایجاد شده، پلکانی با ارتفاع کم ده سانتی متری طراحی شده است. این پلکان کم ارتفاع بالارفتن برای افراد به خصوص کودکان را آسان می سازد. در استخر فضایی کم عمق در مجاور استخر بزرگسالان برای شنای کودکان در نظر گرفته شده است. در حیاط خلوت جنوبی ساختمان سکویی برای نشستن افراد در سه سطح با ارتفاعات مختلف طراحی شده است. سطحی برای بزرگسالان، سطحی برای گلدان ها و در نهایت سومین سطح برای کودکان است که با توجه به ارگونومی و ارتفاع نیمکت استاندارد کودکان طراحی شده است.

حیاط بام

طراحان، براساس ضوابط شهرداری جهت سطح اشغال بنا در طبقه همکف ۸۰% مساحت زمین و از طبقه اول تا آخرین طبقه ۶۰% به‌اضافه دو متر مجاز بودند. بنابراین در طبقه همکف در ضلع شمالی یک حیاط کوچک با دسترسی مجزا به مساحت ۷۰ مترمربع، در ضلع جنوبی طبقه دوم حیاطی به متراژ ۹۸ متر مربع و در ضلع شمالی همان طبقه حیاط دیگری به متراژ ۱۴۷ مترمربع طراحی شده است. درپشت بام این آپارتمان سی واحدی، بزرگترین فضای تجمع و عمومی به متراژ حدود ۹۰۰ مترمربع فضای سبز و استراحت را پیش‌بینی کردند. به غیر از حیاط اول در همکف کلیه فضاها در بام طبقات قرار گرفته اند و با تکنیک کف کاذب و زهکش اجرا شده‌اند. با تجمع و هدایت کلیه تاسیسات در دو خرپشته موجود در بام، پشت بام عاری از هرگونه عوارض تاسیساتی است و فضای نظر و بام تهران تبدیل گشته است و این فضا دارای پانورامای دید به تهران و کوهستان دربند و بافت اطراف است.
سایر حیاط‌ ها هر کدام به‌منظور خاص اعم از فضای خدمات و سرویس به سالن اجتماعات تا فضای بازی کودکان و استراحت طبقات اولیه پیش‌بینی شده اند.

نمای آجری مدرن

تقسیم‌بندی مکعب ها برسطح نمای ساختمان بر اساس عملکردهای پلان و ترکیب بندی نمایی حجم است نه بر اساس مضرب عددی آجر. بنابراین طراحان در هنگام اجرا با چالش چیدمان آجر در پانل ها مواجه شدند. بدین ترتیب که آجرها در نما بصورت عمودی قرار گرفتند و بندها یک سانتی‌متری نیز عمودی است. عرض آجرها ٧سانتی متر است و در چینش آجرها کنار یکدیگر اگر کمتر از ٧سانتی متر فضای خالی بماند، طراحان مجبور هستند آخرین آجر را برش دهند.
اما در این پروژه به جای برش، روش از بین بردن خطا استفاده کردند بدین صورت که، علاوه بر آجر به عرض ٧ با چرخش آجر و قرار دادن آجر بصورت عمودی بر نما از ضخامت ٣ سانتی متری آن استفاده نمودند، بنابراین آن ها با داشتن ٣ اندازه ٧سانتی متری عرض آجر، ٣ سانتی متر ضخامت آجر و ١سانتی متر بند هر خطایی را پوشش دادند. مثلا اگر ۶ سانتی متر در انتهای کار در عرض مورد نظر کم بیاورند، از دو عدد آجر چرخیده شده به ضخامت ٣ سانتی متر استفاده می کردند. یا اگر ۵ سانتی متر کم بیاورند از دو عدد آجرِ چرخیده شده مثل بالا استفاده کرده و ١سانتی متر اضافه را بین بندها تقسیم می کنند، یعنی با کم کردن بندهای آجرها مثلا ١٠ آجر هر کدام به اندازه یک میلیمتر خطای ١سانتی متری را از بین می برند.

در نتیجه آجرهای عمودی به کار رفته در نما که بافتی متفاوت ایجاد کرده، علاوه بر افزودن زیبایی و ایجاد سایه، نقش کاربردی نیز داشته و به طراحان این امکان را می دهد تا بدون برش آجرها، پانل های مکعبی را با آجر اجرا کنند. کلیه آجرهای نما با ملات بر روی توری فلزی (رابیتس) و به دست کارگران و استادکاران اجرا شده است و ٣٧٠٠ متر مربع نمای آجری و (handmade) محصول نهایی طرح است.

در ادامه با دیدن تصاویر نمای آجری مدرن خط معمار را همراهی کنید.