آرش اختران / حمید عباسلو / عباس ياقوتي / ندا اديبان راد

طراحی آرامگاه شفق ، دفترمعماری ۵۱-۳۵

توسط تحریریه خط معماری · منتشر شده فروردین ۳۱, ۱۴۰۴ · بروزرسانی شده فروردین ۳۱, ۱۴۰۴

معماران: دفتر معماری ۵۱-۳۵

معماران مسئول: حمید عباسلو، عباس یاقوتی، ندا ادیبان راد

تیم طراحی: محمدرضا آقایی

موقعیت: ایران، یزد

مساحت دفتر: ۴۴۸ متر مربع

سال: ۱۴۰۲

عکاس: آرش اختران

هنرمند خوشنویس: محمدرضا عموزاد

فاز ۲ و مشاور ساخت: جواد هداوندی

اجرای لعاب: شیرین سرودی، مهدی رحیمی

سازه: مجید کولیوند

مکانیک: هادی صالحی

مدیر ساخت: ناصر اکبرزاده

ناظر ساخت: مصطفی جعفری

همکاران سازنده: محمدرضا خانی، هاشم رضایی، محمد حافظ، مهدی معصومی، جلیل محمدی، رضا عربی

شرح پروژه از زبان معمار

احترام به اموات همواره در فرهنگ ایرانیان جایگاه ویژه ای داشته است. این احترام در ساخت مقبره ها و مقبره ها و سرداب ها به گونه ای تجلی یافته است که تقریباً هیچ منطقه، شهر و روستایی وجود ندارد که چنین بناهایی در آن ساخته نشده باشد. این توجه به متوفی، سنت ساخت مقبره ها را با قدمتی نزدیک به ۱۰۰۰ سال حفظ کرده است. این سنت در طول تاریخ چند صد ساله خود دستخوش دگرگونی های مختلف رسمی و سبکی شده است.

از نمونه‌های اولیه برج‌ ها و ساختمان‌ های گنبدی در قرن چهارم هجری تا مقبره‌ های غرفه ‌مانند در قرن یازدهم هجری، از حجم ‌های محصور گرفته تا آنهایی که با محیط بیرونی تعامل دارند، از مقبره‌ های یادبود گرفته تا زیارتگاه‌ ها، از گورهای انفرادی تا مکان‌های تدفین جمعی، و از سازه‌های ساده گرفته تا ساختمان‌ های باشکوه و مفصل، همه بخش ‌هایی از این سنت هستند.

آرامگاه شفق این سنت تاریخی را ادامه می دهد اما صرفاً گذشته را تکرار نمی کند. در عوض، به دنبال بیانی معاصر از تاریخ، فرهنگ و باورهای ایران است. این هدف را با آشنایی زدایی با نمادها و مفاهیم معماری آرامگاهی-زیارتی ایرانی دنبال می کند. به عنوان مثال، گنبد را از موقعیت سنتی و غیرقابل دسترس خود خارج می کند و آن را در مقیاس انسانی قرار می دهد، به طور نمادین آن را دموکراتیزه می کند و آن را با مفاهیم مدرن اجتماعی همسو می کند. به طور مشابه، کتیبه سنتی، که معمولاً در زیر گنبد قرار دارد، از فضای محدود خود رها شده و به عنوان یک نقاشی خوشنویسی مدرن دوباره طراحی شده است و آن را به بومی تبدیل می کند که آزادی را جشن می گیرد.

مقبره شفق در ارتباط با محیط اطراف خود نیز همین رویکرد را دارد. با تبدیل یک مقبره خصوصی به دروازه ای برای ورود به گورستان، فضا را به حوزه عمومی منتقل می کند و مرز بین یک بنای یادبود و یک سازه کاربردی را محو می کند. همچنین با الهام از گذرگاه‌های سرپوشیده معماری سنتی منطقه‌ای موسوم به ساباط، فضایی سرپوشیده ایجاد می‌کند که نه تنها از گرمای کویر در شهر اردکان برای زائران و عابران می ‌کاهد، بلکه فضای مناسبی را برای برگزاری مجالس مذهبی فراهم می‌کند. به این ترتیب، در فضای میانی بین یک بنای تاریخی خصوصی و یک عرصه عمومی قرار دارد.

در خاتمه، مقبره شفق به دنبال فراگیری حداکثری است. هم برای فرد و هم برای جمع ارزش قائل است، به امر مقدس احترام می گذارد و در عین حال اهمیت امر عادی و روزمره را می شناسد، و در عین تلاش برای مدرنیته، گذشته را می پذیرد. بدین ترتیب علاوه بر حفظ جنبه های نمادین و کاربردی سازه های زیارتی- مقبره، به فضایی برای شهر و مردم آن تبدیل می شود.

در ادامه خط معمار شما را به دیدن سایر تصاویر دعوت می نماید.