معماری سبز پلی به‌سوی معماری پایدار
انگار که ساخت‌وسازهای ما در این کره خاکی در ناهماهنگی با طبیعت تمامی ندارد. شاهد هستیم که روزبه‌روز خانه سبز و آبی‌مان بی‌رمق‌تر و بیمارتر می‌شود. معماری سبز نوشداروی شرایط غم‌انگیز فعلی، از دل معماری طبیعت‌گرا بیرون آمده تا ما را به‌سوی پایداری ببرد.
طی قرن‌ها بیش از هر جاندار دیگری بر محیط زیست این سیاره تأثیر گذاشته‌ایم. ما قادر به تأثیرگذاری هستیم و بااینکه تا اینجا راه را غلط رفتیم اما هنوز فرصت بازگشت وجود دارد. امروز معماری سبز مسئولیت سنگین ما برای ایجاد تغییر، بهبود و مهم‌تر از همه، پایداری را فریاد می‌زند. آیا صدای آن را می‌شنوید؟ ساختمان‌های سبز با اصول طراحی بیوفیلیک تک‌وتوک از زمین سر برآورده‌اند اما هنوز معماری پایدار ناشناخته مانده. اما پایداری به چه معناست؟ تعریف زیر توسط سازمان ملل برای مفهوم پایداری مطرح‌شده:
” پایداری به معنای رفع نیازهای امروز بشر بدون ایجاد اختلال در تأمین نیازهای نسل‌های آتی است”
در این مطلب به بررسی معماری و مفاهیم پایداری و سبزی در آن می‌پردازیم. شرکت ایده سبز به‌صورت تخصصی درزمینه‌ی طراحی بیوفیلیک و طراحی ساختمان سبز فعال است. سایر خدمات ما شامل محوطه آرایی، طراحی و اجرای روف گاردن یا پشت بام سبز، ساخت دیوار سبز، ساخت پرگولا، آلاچیق و تراس گاردن می‌باشد.
حقیقت این است که اگر ما با دست‌ودل‌بازی امروز به حیف‌و‌میل منابع طبیعی مشغول باشیم، آینده را کشته‌ایم. اما وعده پایداری که توسط معماری سبز مطرح‌شده چگونه می‌تواند راه‌حل ما باشد؟ قبل از هر چیز بیایید با معماری سبز آشنا شویم.
معماری سبز چیست؟
یکی از ویژگی‌های جذاب طبیعت، خود بازسازی است. ازآنجاکه طبیعی‌تر از طبیعت وجود ندارد، در معماری سبز از طبیعت الهام و گاها کمک گرفته می‌شود. به این طریق سرپناه‌هایی می‌سازیم که هم دوستدار طبیعت باشند و هم باب طبع انسان مردن. ساختمان‌هایی که درعین‌حال که سبز هستند، برای ما و طبیعت بی‌خطر و گاها مفیدند. در این ساختمان‌ها از المان‌های طراحی فضای سبز به‌وفور استفاده‌شده. عناصری چون دیوار سبز، تراس سبز، پشت بام سبز و انواع گیاهان زنده که سلامت روحی و جسمی مارا تضمین می‌کنند.
خوشبختانه معماری سبز توقف‌ناپذیر جلو می‌رود و در مسیر خود همه را منتفع می‌کند. امروز معماری سبز و معماری پایدار در دو بعد معماری شهری و معماری داخلی حرف‌های زیادی برای گفتن دارند.
آیا معماری سبز، پایدار است؟
با اینکه دو مفهوم معماری سبز و معماری پایدار را به‌عنوان مترادف به کار می‌برند، این دو یکی نیستند. اگر بخواهیم دقیق‌تر بگوییم: معماری پایدار ورژن بالاتری از معماری سبز است!
پایداری همان‌طور که کمی پیش اشاره کردیم به معنای مصرف تا جایی است که طبیعت فرصت بازسازی خود را داشته باشد. هر جا این تعادل به هم بخورد؛ شاهد مرگ پایداری و البته آینده خواهیم بود. از سوی دیگر معماری سبز بیشتر روی ظاهر، تکنیک، ابزار و اصول تمرکز کرده. اینکه یک ساختمان چگونه می‌تواند به یک ساختمان سبز تبدیل شود؟ معماری سبز در فضای شهری چگونه قابل پیاده‌سازی است؟ چه ابزارهایی برای ایجاد شهرهای بیوفیلیک نیاز داریم؟ نقش گیاهان، انواع دیوار سبز، تراس سبز و روف گاردن در طراحی فضای سبز و محوطه سازی چیست؟
در شرایط ایدئال معماری سبز و معماری پایدار یک معنی پیدا می‌کنند. به‌طور خلاصه می‌توان گفت:
“هر معماری پایدار، یک نوع معماری سبز است اما لزوماً هر معماری سبزی پایدار نیست!”
اصول پایداری در معماری سبز
برای ایجاد پایداری در یک ساختمان، یک فضای سبز و یا حتی در یک فضای شهری اصولی وجود دارد. درواقع باید یک ساختمان سبز علاوه بر عناصر سبز به عناصر معماری پایدار نیز مجهز شود. در ادامه به تعدادی از اصول مطرح در پایداری و معماری پایدار اشاره‌شده:
- اصل برنامه‌ریزی
در معماری پایدار برنامه‌ریزی هرچه بلندمدت‌تر باشد، اثربخشی بیشتری دارد. تصمیمات بی‌برنامه و ناگهانی در معماری سبز نتیجه‌ای جز پشیمانی و آسیب به طبیعت و انسان به‌جا نخواهد گذاشت. مثلاً یکی از سؤالات مطرح در اصل برنامه‌ریزی معماری سبز به این شرح است:
آیا ساخت‌وساز در یک زمین دست‌نخورده مجاز است؟
- اصل طراحی
بعد از برنامه‌ریزی، اصول طراحی در معماری سبز است که ما را بهره‌مند می‌کند. در معماری پایدار طراحی و کارایی درهم‌تنیده و اجرا می‌شوند. هرچه طراحی اصولی‌تر باشد، کارایی ساختمان یا فضای سبز شهری بیشتر خواهد بود. مثلاً در بحث طراحی در معماری سبز این سؤالات مطرح است که کدام انواع دیوار سبز برای یک فضا کارایی بیشتری دارد؟ یا مثلاً پنجره‌های ساختمان کجا باشد تا هم از روشنایی طبیعی استفاده کنیم و هم تهیه مطبوع داشته باشیم؟
- اصل ساخت‌وساز
اصل ساخت‌وساز مارا به دل فرایند اجرای معماری سبز می‌برد. مسئله این است که چگونه ساخت‌وساز انجام دهیم تا به طبیعت و منابع طبیعی آسیب نزنیم؟ در اینجا به مصالح مناسب برای هر نوع ساخت‌وساز بسته به شرایطی جغرافیایی می‌پردازیم. استفاده از مواد قابل بازیافت و گیاهان بومی از مصادیق اصل ساخت‌وساز در معماری سبز هستند.
- اصل نگهداری
برای حفظ آنچه به کمک معماری سبز خلق کردیم، نیاز است که برنامه‌ریزی جامعی برای بهره‌برداری و نگهداری داشته باشیم. آبیاری گیاهان به کمک آب اضافی ساختمان یا آب باران و برف در اصل نگهداریِ معماری پایدار برنامه‌ریزی می‌شود.
- اصل تخریب
در معماری پایدار همه‌چیز درباره ساختن و اصول آن نیست و نابود کردن هم قوانینی برای خودش دارد. تخریبِ سازه‌ها می‌تواند به محیط زیست آسیب زیادی برساند. به‌طور مثال ایجاد سیستم دفع زباله در اصل تخریب معماری سبز اهمیت زیادی دارد.
مزایای معماری سبز
تا اینجا درباره چیستی و اصول مهم در معماری سبز، طراحی بیوفیلیک و معماری پایدار صحبت کردیم. با ترویج به‌کارگیری معماری سبز در بخش عمومی ساخت‌وساز انتظار داریم چه منافعی تأمین شود؟ درواقع معماری سبز چه مزایای قابل‌اندازه‌گیری برای ما خواهد داشت؟ در ادامه به مهم‌ترین مزایای معماری سبز اشاره کردیم:
- کاهش استفاده مجدد از منابع طبیعی و صنعتی
- جایگزینی انرژی‌های تجدید پذیر در سیستم‌های شهری
- کاهش هزینه در کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت
- ثبات وضعیت محیط‌های داخلی
- بهبود سلامت روان عمومی
- افزایش کارایی سیستم‌های انسانی
- کاهش تولید زباله
- افزایش سرعت باگشت منابع به چرخه مصرف
- کاهش تولید زباله
- کمک به چرخه ترمیم طبیعت
عناصر اصلی در معماری سبز شهری
بالاخره تلاش معماران سبز در حال نتیجه‌بخشی است و معماری سبز با شیب تندی به سمت معماری پایدار میل می‌کند. در کشور ما هم به دلیل خشکسالی‌های پی‌درپی و کمبود بعضی منابع، طراحی بیوفیلیک اهمیت پیدا کرده. نه‌تنها اهمیت پیداکرده که در ابعاد گسترده‌تری هم اجرا می‌شود. در ادامه درباره عناصر معماری سبز شهری و ابزارهای آن صحبت می‌کنیم.
- دیوار سبز
دیوار سبز، دیوار زنده، باغ عمودی یا گرین وال یکی از پرکاربردترین ابزارهای طراحی فضای سبز شهری است. البته این روزها طراحی دیوار سبز در فضاهای داخلی نیز بسیار پرطرفدار است. هدف از ساخت دیوار سبز چه در داخل و چه خارج ساختمان، فرصت سازی است. ایجاد فرصت نگهداری و تعامل با گیاهان برای افرادی که به دلیل محدودیت‌های موجود به باغچه و حیاط دسترسی ندارند.
- تراس سبز
طراحی تراس سبز یا تراس گاردن نوعی استفاده مؤثر از فضا برای دستیابی به ایدئال‌های ما است. معماری سبز تأکید دارد که نباید اجازه داد محدودیت فضا پیوند ما و طبیعت را کمرنگ کند. ساخت تراس سبز می‌تواند به ما یک فضای سبز اختصاصی و البته نقلی هدیه دهد.
- پشت بام سبز
بیش از هر المان دیگری در معماری سبز، گرایش به ساخت پشت بام سبز یا روف گاردن را مشاهده می‌کنیم. فضای قابل قبولی که پشت بام‌ها در اختیار معماران سبز می‌گذارند خیلی سریع به یک فضای سبز اختصاصی برای استفاده خانواده تبدیل می‌شود. امروز حتی در ساختمان‌های تجاری، ساخت پشت بام سبز به درآمدزایی بیشتر ساختمان کمک می‌کند.
- و البته گیاهان سبز
نمی‌توانیم درباره معماری سبز و معماری پایدار صحبت کنیم اما نامی از گیاهان به میان نیاوریم. درخت‌ها، گل‌ها، گیاهان آپارتمانی و بومی همه و همه به‌نوعی در بازسازی شهرها نقش‌آفرینی می‌کنند. استفاده از گیاهان زنده در معماری شهری و دکوراسیون داخلی تأثیرات روحی و جسمی اثبات‌شده‌ای دارد. فراموش نکنیم که تنها با پیوند با طبیعت است که معماری سبز امکان پایداری پیدا می‌کند.
خلاصه کلام | معماری سبز جواب می‌دهد!
پیاده‌سازی همه‌جانبه معماری سبز به معنای پیاده‌سازی صفرتا صد اصول طراحی بیوفیلیک در معماری است. حال که با اصول و چیستی معماری در این دو بعد آشنا شدید باید تصمیم بگیرید. یک تصمیم روشن و قاطع که هم به زندگی ما در زمان حال سروسامان دهد و هم آینده را به چیزی زیباتر تبدیل کند. آنچه به ما برای ادامه راه انرژی و انگیزه می‌دهد، اطمینان از این است که: معماری سبز، جواب می‌دهد! ممنونیم که تا اینجا با ایده سبز همراه بودید.
سؤالات خود درباره معماری سبز و طراحی بیوفیلیک را از طریق شماره‌های ۰۹۱۲۱۱۷۳۲۶۶، ۰۹۱۲۶۴۹۴۹۲۶ و ۰۲۱۷۷۲۴۵۲۹۵ با مجموعه ایده سبز مطرح کنید. رسالت ما افزایش کیفیت زندگی و پیاده‌سازی ایده‌های سبز شماست.
تعداد بازدید: 348
