زاها حدید / معماری قطر

استادیوم های جام جهانی ۲۰۲۲ : طراحی استادیوم فوتبال الجنوب توسط زاها حدید

توسط تحریریه خط معمار · منتشر شده اردیبهشت ۳۰, ۱۳۹۸ · بروزرسانی شده اردیبهشت ۳۰, ۱۳۹۸

استادیوم های جام جهانی ۲۰۲۲ : طراحی استادیوم فوتبال الجنوب توسط زاها حدید

عنوان پروژه: طراحی استادیوم فوتبال الجنوب (الوکره)

معماری : گروه معماران زاها حدید

طراح: زاها حدید، Patrik Schumacher

موقعیت: قطر، الوکره

سال: ۲۰۱۹

اجرا: شرکت آمریکایی Aecom

بزرگترین معمار زن جهان در قرن حاضر یعنی زاها حدید فقید، در سال ۲۰۱۶ از دنیا رفت اما آثار وی، پابرجا هستند و نشان از خالق خود دارند. برخی از کارهایی که این معمار در زمان حیات خود طراحی نموده است، در حال حاضر در حال افتتاح هستند که در این بخش قصد داریم به بررسی یکی از آنها یعنی استادیوم الجنوب یا الوکره در شهر الوکره قطر بپردازیم.

کشور قطر خود را برای بزرگترین و مهم ترین رویداد ورزشی جهان یعنی جام جهانی فوتبال آماده می کند. همانطور که می دانید، جام جهانی بعد یعنی جام ۲۰۲۲ در این کشور برگزار خواهد شد و استادیوم های مربوط به جام جهانی در حال آماده سازی هستند. استادیوم الجنوب، دومین استادیوم فوتبال است که در کشور قطر و به منظور میزبانی از رقابت های جام جهانی آماده بهره برداری و به عبارت دیگر، افتتاح شده است.

پیش از آنکه به بررسی ویژگی ها و ظرفیت این طرح بپردازیم ابتدا باید به بررسی شخص معمار و سبک طراحی وی گریزی داشته باشیم. زاها حدید را می توان یکی از اساتید مسلم سبک پارامتریک دانست. این معمار، پروژه های بسیار زیادی را در سراسر دنیا طراحی نموده است که از سبک معماری پارامتریک و یا به عبارت صحیح تر، پارامتریک دیزاین پیروی می کنند. از این معمار بزرگ، پروژه هایی نظیر مرکز حیدر علی اف باکو، مرکز تحقیقات و مطالعات نفت ملک عبدالله، کتابخانه دانشگاه وین، ورزشگاه بازی های آبی ۲۰۱۲ لندن، موزه ریور ساید و بسیاری پروژه های اداری و مسکونی دیگر، برجای مانده است. اگر تمایل به مشاهده آثار زاها حدید دارید، می توانید از طریق لینک زیر، آثار این معمار که در خط معمار منتشر شده اند را بررسی نمایید:

نمونه کارهای زاها حدید

در ادامه به بررسی طراحی استادیو فوتبال الجنوب خواهیم پرداخت. لازم به ذکر است، متن ارائه شده، اقتباسی است از آنچه طراحان، در مورد این پروژه ابراز نموده اند.

ورزشگاه الجنوب، برای میزبانی ۴۰ هزار نفر بیننده تدارک دیده شده است. ۲۰ هزار صندلی از ۴۰ هزار صندلی این ورزشگاه قابلیت حذف دارند. دلیل این امر این است که ظرفیت ورزشگاه برای میزبانی بازی های غیر از جام جهانی یعنی لیگ فوتبال ستارگان قطر، به ۲۰ هزار صندلی کاهش یابد. دلیل دیگر این است که برنامه ریزی های صورت گرفته به این شکل است که پس از رقابت های جام جهانی، ۲۰ هزار صندلی از این ورزشگاه کم شده و به کشورهای در حال توسعه به عنوان زیرساخت های مورد نیاز ورزشگاه، انتقال باید.

استادیوم دارای یک سقف متحرک است که توسط شرکت Schlaich Bergermann طراحی گردیده است. همچنین، یک سیستم خنک کننده کاسه ی صندلی در صندلی های ورزشگاه مورد استفاده قرار گرفته که تضمین می کند این ورزشگاه می تواند در طی ماه های تابستان قطر که بسیار گرم هستند، مورد استفاده قرار گیرد. سقف متحرک با استفاده از روکش فلزی پلی اتیلن PTFE و کابل ساخته شده است. هنگامی که این سقف برپا می شود، مانند یک بادبان عمل می کند و پوششی برای چشم انسان ایجاد نموده تا قابلیت انجام بازی فوتبال را در تابستان فراهم نماید. برای ساخت این سقف از تست های تونل باد برای به حداکثر رساندن اثربخشی محفظه فضای زیر سقف، برای اطمینان از راحتی بازیکنان و تماشاگران استفاده شده است.

با توجه به موقعیت جغرافیایی استادیوم که در شهر ساحلی الوکره واقع شده است، کارفرمای پروژه از تیم طراحی، در خواست طرحی را داشت که منعکس کننده سنت های محلی و تاریخ این منطقه از کشور قطر باشد. به طور خاص، کارفرما خواستار ارائه طراحی بود که در آن از قایق محلی قطری ها (و به عبارت صحیح تر، خلیج فارس) اثری دیده شود و فرم این قایق، به عنوان کانسپت مورد توجه قرار گیرد. این قایق، جهاز یا جهازات نام دارد که در اصطلاح دریانوردی سنتی در خلیج فارس و دریای سرخ و اقیانوس هند، نام عمومی انواع شناورهای چوبی منطقه است که بادبان‌بندی لچکی داشتند. جهاز در زبان عربی به وسیله نقیله دریایی خطاب می شود. این قایق ها در اروپا و زبان انگلیسی با نام داو (dhow) شناخته می شوند. بعد از موتوری شدن قایق ها و حذف بادبان ها، در ایران به این نوع قایق، لنج گفته می شود.

طراحی سقف استادیوم، انتزاعی از بدنه های جهاز یا همان dhow است. بخش های مختلف سقف از گوشه ها به تدریج به هم متصل شده و سایه بان استادیوم را تشکیل می دهند. دیواره های نمای استادیوم از بیرون به سمت پایین حرکت می کنند و در ارتفاع بالا می مانند و در نهایت، یادآور خم شدن بادبان های خالی می باشند.

با توجه به توضیحات ذکر شده، در ادامه دعوت می کنیم تصاویر مختلف این استادیوم را از زوایای مختلف مشاهده نمایید. همچنین در انتها، پلان و سکشن های این استادیوم برای استفاده قرار داده شده اند.