آجر / طراحی نما / فائزه هاديان / معماران ایران / معماری تهران

معماری ساختمان مسکونی سایه پود، فائزه هادیان، نمای آجری

توسط تحریریه خط معمار · منتشر شده اردیبهشت ۲۳, ۱۳۹۶ · بروزرسانی شده آذر ۹, ۱۳۹۸

معماری ساختمان مسکونی سایه پود، نمای آجری

معماری: فائزه هادیان (دفتر معماری تچرا)

مهندس سازه: امیر شرافتمند، سیاوش کریمی

پیمانکار: دفتر معماری تچرا

موقعیت پروژه: ایران، تهران

مساحت: ۱۳۴۰ مترمربع

سال ساخت: ۱۳۹۵

همکاران طراحی: فائزه هادیان، ایمان درخشان

تاسیسات مکانیکی: مهار سازه پویش

عکاس: پرهام تقی‌اف، منیره تفرشی

آپارتمان مسکونی سایه پود در یک منطقه متوسط در تهران واقع شده است. این پروژه مسکونی در ۵ طبقه و با ده واحد مسکونی به بهره برداری رسیده است. معمار پروژه با توجه به ورود به عرصه مدرن و دور شدن معماران از عناصر تشکیل دهنده سازه ، سعی در بازتولید برخی از مفاهیم بنیادی دارد

در حال حاضر، ارزش زمین برای مالکان از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و این امر سبب شده تا ما با کاهش تراس‌ها و سایه‌روشن‌های بدیع در نماهای شهری روبه‌رو شویم. از این‌رو، ما بر آن شدیم تا برای جبران این خلا در پیکره بیرونی، با واردکردن بعد سوم بر روی سطح نما، سطحی عمیق ایجاد کنیم. در نتیجه، در طراحی فرم به سطحی نیاز داشتیم که بدون برش، سطحی یکپارچه به ما بدهد. از این جهت، یکی از تکنیک‌هایی که در این مسیر ما را به هدف نزدیک‌تر می‌کرد، استفاده از اریگامی بود؛ در واقع، با این روش، ما به وسیله تاکردن سطح دو بعدی، به یک سطح یکپارچه سه‌بعدی دست پیدا می‌کردیم. با همین روند، در طراحی بدنه خارجی ساختمان، با ایجاد بافتی نو، چیدمانی خلاقانه و بدنه‌ای متشکل از پیکسل‌های کوچک، حجمی سه‌بعدی به وجود آوردیم، بدون اینکه حجمی از بیرون به آن الحاق شده باشد. همچنین این عناصر تشکیل‌دهنده، با ایجاد بازی «نور و سایه»، بدنه نما را به بافتی بدل می‌کند که سایه‌هایی در هم تنیده، تار و پودش را تشکیل می‌دهند. در همان اثنای طراحی، بررسی شرایط موجب شده بود تا آجر به عنوان عنصر شکل‌دهنده اصلی نما، هم به عنوان متریال پیکسلی متناسب با ایده طراحی، و هم به علت ارزانی و هم‌خوانی بیشتر با بافت منطقه، انتخاب شود.

در این پروژه، دید ناظر در طبقات میانی، تا حدود زیادی دچار اغتشاش بصری می‌شود. از این‌رو، در قسمتی که با بیشترین ناحیه آلودگی بصری مواجه بودیم، تراکم نقطه‌ها و گره‌های اصلی طرح را در نظرگرفتیم و سپس با ترسیم هندسه کلی و انطباق بر هر طبقه، طرح اصلی را گسترش دادیم. بدین‌ترتیب، پوسته مشبک نما به وسیله پنجره‌ها، با فضای درون نیز ارتباط برقرار می‌کند، ارتباطی که می‌تواند به فیلتر نور ورودی به فضای داخلی، فیلتر آلودگی‌های بصری شهری و ایجاد محرمیت به شیوه‌ای نو منجر شود. این الگوی شبکه‌ای تداعی‌کننده همان فخر و مدین است که نور را به صورت روزنه‌ای، به درون فضا پخش می‌کند. اتفاقی که در زاویه دید رخ می‌دهد، این است که در سطوحی کاملا شفاف و در سطوحی دیگر، نیمه‌شفاف و مشبک پدیدار می‌شود. با توجه به اینکه پوسته آجری سبب تقلیل نور ورودی می‌شد، ما برای جبران آن و تامین نور مناسب در فضای داخلی، با تغییر در ابعاد کلی بازشوها، مساله را حل کردیم.

آنچه در این پروژه منحصربه‌فرد است، بیانی نو از قاب‌بندی پنجره‌ها است. طبیعی است که ناظر داخل ساختمان در هر طبقه با نمای متفاوتی از شهر روبه‌رو است. کاربر، بنا بر موقعیت‌اش در هر طبقه و مقابل هر بازشو، کادربندی و دید بصری متنوعی از منظر شهری را تجربه می‌کند که باعث برانگیختن حس کنجکاوی می‌شود.
در بررسی منظر پیاده، لازم به ذکر است که طراحی دیواره جنوبی به نحوی است که رهگذران را با جداره سبز و زنده‌ای روبه‌رو می‌کند. همچنین با ایجاد فضای سبز در عقب‌نشینی ساختمان، سعی کردیم محلی برای سایه‌اندازی، استراحت وگفتگوی کوتاه رهگذران به وجود آوریم.

قبل از اجرا، یک برش از الگوی هندسی را به صورت آزمایشی اجرا کردیم. از مراحل اولیه اجرا می‌توان به ساخت الگو‌های فلزی متناسب با بیرون‌زدگی‌ها و تورفتگی‌های طرح، و ریسمان‌کشی تمامی گره‌ها و اتصال آن‌ها با یکدیگر اشاره کرد. در مرحله اجرای شبکه‌های مجوف روبه‌روی پنجره‌ها نیز، آجرها را به وسیله کلاف سیم مفتول، به اصطلاح، به یکدیگر بافتیم. تمایز این پروژه نسبت به دیگر نمونه‌های مشابه این است که آجرها به صورت خشکه‌چینی روی هم قرار گرفته‌اند که در مقاطعی، با ایجاد شکاف میان آجرها، آن‌ها را به دیواره و سازه اصلی دوختیم. بار مضاعف وارد بر ساختمان را نیز با نظارت محاسب، به وسیله سازه‌ای متناسب با الگوی طرح، در هر طبقه به صورت مستقل جدا کردیم.