طراحی سرای رُزاس، شیما شایگان

معماری: دفتر معماری شایگان

معمار مسئول: شیما شایگان

تیم طراحی: حسنی شاهوردی،کوروش نائیبی فر، یاسمین خرم آبادی ، سمر اصغری

سازه: روزبه نوری، فرهاد رادمنش

فاز دو: یاسمن کریم بخش

آینه کاری: شیما شایگان

اجرا: سیدعلی اکبر حلی

سال: ۱۴۰۳

عکس: محمدحسن اتفاق، فردریک لئون دوکات

شرح پروژه طراحی سرای رُزاس از زبان معمار

سرای رُزاس خانه‌ ای با قدمت قاجاری مربوط به حدود ۲۵۰ سال پیش در محله سوریجان کاشان می‌باشد که مرمت آن در سال ۱۴۰۰ آغاز و در سال ۱۴۰۳ با عنوان بوتیک هتل به بهره برداری رسید.

محله سوریجان یکی‌ از قدیمی‌ ترین و دست نخورده‌ترین محله‌های کاشان می‌باشد که در گذشته مرکز کارگاه‌های شعربافی در شهر کاشان بوده است.

این محله از میدان قاضی اسدالله شروع و در نهایت به محله سلطان امیر احمد ختم می‌گردد و در فاصله بسیار نزدیک از خانه‌های تاریخی معروف کاشان قرار دارد.

از آنجا که ورودی منزل در تغییر کاربری به بوتیک هتل بسیار باریک و بدون عناصر شاخص و ایجاد کننده کشش به سمت داخل بود و با توجه به عدم تغییرات اساسی در کالبد اصلی بنا سعی شد که با  استفاده از عناصری که حس گشایش همانند هشتی خانه در قسمت ورود به پذیرش هتل ایجاد کند استفاده شود.

در ادامه حس ورود به کوچه های باریک کاشان بصورتی که با حرکت به سمت لابی دیوارهای جانبی با ایجاد ریتم متفاوت به صورتی که در ابتدای امر کاشی آبی رنگ بین آجرها از این زاویه خود نمایی و با حرکت به سمت جلو کاشی‌ها از دید پنهان می‌شوند و به هنگام خروج بلعکس آن اتفاق می‌فتد، برای مخاطب ایجاد می‌شود. استفاده از آجرهای رنگ روشن به مینیمال بودن فضا کمک می‌کند. تمامی کف سازی‌های هر قسمت بر اساس فلسفه‌ای و بصورت دستی بریده ساخته و کف سازی شده است.

در گذر از کوچه پذیرش به لابی می‌رسیم که باز هم با استفاده از عناصر معماری ایرانی “کاربندی”، اما فقط به شکل کالبد و ساختار آن و به مینیمال‌ترین حالت ممکن فضای صمیمی ایجاد کرده است.
تمامی درب‌ها و پنجره‌ها از اسم پروژه الهام و به گونه‌ای ساده اما متفاوت طراحی و ساخته شده‌اند. قسمت بالای درب‌ها بصورت پنجره و که نیمی از گل رزاس بصورت فیکس روی درب می‌باشد و نیمه دیگر آن روی پنجره تعبیه شده است هنگام بسته بودن پنجره گل تکمیل می‌گردد.

تک تک اتاق‌های داستانی داشتند که با توجه به تحقیقات محلی بر اساس زندگی و داستان گذشته خود و با بکار بردن عناصر معماری گذشته ولی بصورتی نو بدون دخالت در کالبد قدیمی و اصلی بنا طراحی شده‌اند. حمام‌ها فضای الحاقی به کالبد قدیم بنا بود ولی سعی برآن شد که با ورود نور به داخل و دیدن آسمان آبی حس آرامش بیشتری ایجاد شود کما اینکه بصورتی متفاوت ورود نور به حمام‌های عمومی در معماری گذشته ایران را شاهد بودیم. بالای نورگیر بام با شیشه‌ای گنبدی و مواج ساخته شد که هنگام عبور نور و انعکاس آن داخل حمام حس انعکاس آب هنگامی نور بر آب هنگامی که بر آب مواج می‌تابد را ایجاد کند و تعبیه اسپیکر داخل حمام‌ها و موسیقی دلنشین، حس فضا را دو چندان می‌کند.

نرده‌های دور تا دور ایوان به اصطلاح شارم مختص و خاص طراحی شده‌اند و حس سه بعدی در آن‌ها دیده می‌شود دستگیره‌های نرده به رنگ فیروزه و تک تک با دست ساخته شده‌اند چیزی که تا بحال در نرده‌های طراحی شده تا کنون نبوده و نوآوری محسوب می‌شود. نمای اصلی بنا و بادگیر مجموعه و نیز سقف‌های دوران قاجار کاملا تخریب شده بود که نقشه‌های هوایی میراث فرهنگی و اطلاعات مردم محل قدیمی ما رو در بازسازی مجدد کمک کرد.
راه ورود به بام جبهه اصلی تخریب و معضل اصلی ارتباط به بام بود و مجبور به ایجاد راه پله‌ای جدید برای ورود به بام شدیم اما برای نشان دادن الحاق عنصری جدید به بنا در دل فضا با ایجاد راه پله‌ای مدرن به بیننده نشان دادیم که این عنصر در زمان امروز به بنا الحاق شده است.

در این بنا برعکس معماری سیمتریک خانه‌ های کاشان در همه قسمت‌ ها نا قرینگی عجیبی وجود داشت، پله‌ای به بام جبهه ی دوران پهلوی مجموعه بود که شروعی نداشت و زیر آن اتاق مخفی برای قایم کردن اشیا تعبیه شده بود. تصمیم گرفتیم این پله به همان شکل معلق خود حفظ شود.

بادگیر مجموعه کاملا تخریب شده بود و جای اصلی آن مشخص نشد اما با توجه به وجود کانال‌های هوا تصمیم گرفتیم برای بازسازی بادگیر به آن کاربری واقعی بادگیر داده شود و بادگیر کنونی کاملا بر اساس باد کاشان تا حد ممکن همانند گذشته کار می‌کند ولی با جایگیری که شاید دقیقا مانند قبل نباشد.

برای مفرح کردن فضای حیاط و گودال باغچه در داخل پایه‌های صفه‌ها آبشاری تعبیه شد که با سر خورددن آب بروی سفالینه‌های منحنی دست ساز و ریختن آب در جوبچه‌ های متصل به حوض صدای خوشایند جریان آب همانند رودخانه به گوش می‌رسد.

در ادامه خط معمار شما را به دیدن سایر تصاویر پروژه طراحی سرای رُزاس دعوت م نماید.

تصاویر پیش از بازسازی طراحی سرای رُزاس

پلان ها، دیاگرام، سکشن و غیره.

تحریریه خط معمار

منبع: اقتباسی از دانشنامه هنرمعماری