بازسازی بوتیک هتل نون و تش، پگاه کریم پور، ارسلان اسعدی

معماران: پگاه کریم‌ پور، ارسلان اسعدی

موقعیت: ایران، کاشان، محله پاپک

کارفرما: محمدحسین عادلی

دوره‌ ی ساخت: پهلوی اول، اواخر قاجار

سازه: بنایی

مساحت : ۸۵۰ متر مربع

زیربنا: ۹۸۵ متر مربع

تاریخ اتمام پروژه: ۱۴۰۳

شرح پروژه بازسازی بوتیک هتل از زبان معمار

در انتهای کوچه‌ ای بن‌بست وارد شدیم. هشتی، راهرو و حیاط خانه، زندگی در میانش جریان داشت، بر همان اصلی که معمار ساخته بود نبود، اما بود. نامی از معمار اصلی بنا و سال ساخت در مطالعات نیافتیم. با نگاهی به پلان و تزئینات گویی در معماری ایرانی اواخر قاجار بنا نهاده شده و در پهلوی اول مرمت و بازسازی گسترده صورت گرفته است. در مصاحبه با بزرگان محل به سال ۱۳۰۰ شمسی اشاره شد که احتمال می‌ رود منظور ایشان سال بازسازی بوده است. خانه واقع در بافت تاریخی کاشان، در محدوده خیابان محتشم و خیابان دروازه اصفهان می‌باشد. متشکل از دو پلاک ثبتی که طبق شواهد در گذشته تشکیل یک مجموعه‌ سکونتی را می‌دادند. ورود به حیاطی که متاخرتر است از محله درب یلان در محدوده خیابان محتشم و حیاط کوچک‌تر که احتمالا بخش خدماتی حیاط بزرگتر بوده است از محله پاپک و جوار آب انبار محله در محدوده خیابان دروازه اصفهان(خیابان ملاحبیب‌الله شریف) امکان‌پذیر است. نام مالک و بانی خانه را نیافتیم، مالک قبلی خانواده زارع بودند که سی سال در این خانه سکونت داشتند، طی این سال‌ها خانه را در طی ماه‌های عزاداری در اختیار هیئت‌ها و مردم محله قرار می‌دادند، گویی به محلی برای تجمع‌های کوچک محلی بدل گشته بود.

در ورود از محله درب یلان به حیاط پهلوی رسیدیم، جلال و شکوهش زیر پوششی از رنگ و دیواری الحاقی پنهان شده بود، حوضخانه و اتاق‌های گوشواره در دو طرف آن که می‌بایست چون نگینی در شمال خانه بدرخشند محو بودند، گشادگی حوضخانه به وضوح با دیواری گرفته شده بود، دیواری که فضایی محصور برای استفاده حداکثری از فضاهای خانه را در اختیار خانواده زارع قرار داده بود. در جبهه غربی حیاط صفه‌نشین بود که ساده و مهجور نشسته بود. جبهه شرقی حیات در نزدیک‌ترین فسمت به حوضخانه اتاقی داشت با توالت و حمامی کوچک و آشپزخانه‌ای برای خود. که پسر خانواده در آن ساکن بود. جبهه شرقی پس این اتاق چون راهرویی بود تا رسیدن به اتاق‌های ایوان. ایوان در جنوب حیاط با سه اتاق که دو اتاق طرفین سه دری بود و اتاق میانی کوچکتر با یک در که گمان می‌رفت در ابتدا محل اتصال دو حیاط بوده است. جبهه غربی و جنوبی این حیات بکرترین بخش آن بود. خانه در جبهه جنوبی دارای سرداب بود، سردابی با سقف بلند که با تیغه‌ای به چند بخش تقسیم شده بود، یکی از اتاق‌ها خالی از نخاله و قابل رویت بود، در اتاق‌ها در جبهه‌ای که به حیاط متصل می‌شد به جهت به حداقل رساندن رطوبت یک دیوار آجری الحاق شده بود.

حیاط کوچک‌ تر که تنها راه ورود به آن از محله پاپک بود که اتصال دو خانه در گذر زمان قطع شده بود و اکنون دو پلاک ثبتی متفاوت بودند. الگوی معماری در این حیاط دچار تغییر شده بود اما سرداب‌ها بدون تغییر مانده بودند. این خانه سال‌های بسیاری را متروک مانده بود و حال خوشی نداشت. تزئینات در هر دو حیاط در حداقل‌ترین حالت بود. تنها حیاط پهلوی بود که سراسر با آجرهای مهری(مریمی) پوشانده شده بود که بسیار در نظرمان خوش آمد. در جبهه شمالی در بالای حوضخانه کتیبه‌ای آجری بود که طبق گفته ساکنین در میان آن نشانی از شیر و خورشید بوده که در طی سالیان فروریخته و اکنون جای دایره‌ای در میان آجرها خالی بود.

در این پروژه برای رفع آسیب‌ ها و پاسخ به نیازهای کاربری جدید، مداخلات پیشنهادی بصورت محدود، کنترل شده و صرفا با هدف خواناسازی ارزش‌ های فضایی طبق اصول زیر انجام گرفت:

تناسب بین کاربری قدیم و جدید

بر ما آشکار است که پی بردن به ذات خانه با سکونت دائم و تجربه‌ی گذران فصل‌ها و سال‌ها در خانه امکان‌پذیر است. اما تسلیم شرایط کنونی شدیم و برای زنده نگه داشتن این تاریخ نیازمند در نظر گرفتن مقوله‌ی اقتصاد هستیم، فلذا نزدیکترین کاربری را که اقامت موقت مسافران است برای این بنا در نظر گرفتیم.

حداقل مداخله به منظور حفظ اصالت در عین پاسخگویی به نیازها                           

اگرچه از اهداف طرح احیا رونق اقتصادی بود، اما نباید این طرح، خود را برخانه تحمیل می‌کرد، با این وصف اتاق‌ها را همانگونه که بودند با تفاوت الگوها و زیبایی ذاتیشان حفظ کردیم و دخالتی به منظور افزایش تعداد اتاق‌ها و یا ایجاد فضای سرویس بهداشتی و… انجام ندادیم. و چینش فضایی را بصورتی پیش بردیم که از فضاهای موجود حداکثر استفاده به عمل آمد. تنها اتاق قاجاری مانده در حیاط پهلوی با همان کاربری که در طول سالیان به عمق آن نفوذ کرده بود حفظ شد، این اتاق با سرویس بهداشتی و آشپزخانه‌ای کوچک هویت مستقلی از حیات پهلوی برای خود ساخته بود، که در طرح احیا این استقلال حفظ شد و تنها سوییت موجود در هتل خواهد بود. همچنین در حیاط قاجاری به حفاظت اضطراری و مرمت جزئی بسنده شد. اگرچه آرایه‌ها در معماری تاریخی ایران هر بیننده‌ای را به وجد می‌آورد اما کمبود آن در این خانه نه تنها زشتی را القا نمی‌کرد بلکه بر زیبایی و فضایل آن افزوده بود، چرا که معماری در ذات خود نیازمند آرایش نیست. تنها آرایه‎‌هایی که به بنا اضافه شد با توجه به کارکرد فصلی خانه به عنوان مکانی برای انجام آیین‌های مذهبی، تصمیم گرفته شد خاطره‌ی این کاربری با یادآوری “هو همه هیچ” در چند بخش جزئیات بصورت حداقلی طراحی و با خانه همراه شود.

خواناسازی حداکثری وضعیت اصیل بنا

الحاقات بی‌ارزشی که که منجر به تغییر هندسه پلان شده بود حذف شدند. حوض‌خانه‌ای زیبا و درخور با ستون‌هایی برافراشته در مداخلات انسانی کاملا به‌وسیله‌ی دیواری مسدود و تبدیل به مهمانخانه‌ با پلانی نابسامان شده بود و تنها دو ستون آن از داخل فضا نمایان بود، بنابراین احیای حوضخانه و گشایش فضایی حاصل از آن، هیچ جای بحث و تردید نداشت.

بازگرداندن یکپارچگی بنا در بازسازی بوتیک هتل

خانه‌ای که ابتدا خریداری شد بخشی از مجموعه‌ای بود که در طول زمان منفک گشته، لذا ورای مباحث کارکردی و ریخت و زیبایی‌شناسی، بازگشت به اصالت خانه برای ما امری مهم می‌نمود، در نهایت با خرید خانه مجاور و بازیابی راه ارتباطی دو خانه به این موارد پاسخ داده شد.

سعی بر استفاده از استادکاران بومی در روند مرمت

سعی بر استفاده از شیوه‌ها و مصالح بومی در مرمت بنا

در ادامه خط معمار شما را به دیدن سایر تصاویر بازسازی بوتیک هتل دعوت می نماید.

پلان ها، دیاگرام، سکشن و غیره.

تحریریه خط معمار

اقتباسی از دانشنامه هنرمعماری