معماری مدرسه ابتدایی جدگال ، اداره معماری داز

معماری: اداره معماری داز

معمار مسئول: آرش علی آبادی

موقعیت: ایران، سیدبار

تیم طراحی: مهسا حسینی، نازنین مجاهد

مساحت: ۴۸۰ مترمربع

مددکار اجتماعی: مینا کامران

طراحی سازه: آ. گیاهی

مدیر پروژه: مهران گودرزیار

پیمانکار: آ. نقره کار

تأسیسات مکانیک و الکترونیک: آ. دلاور

عکاس: استودیو دید

سال: ۱۳۹۹

جوایز کسب شده: رتبه نخست جایزه معمار در بخش عمومی

شرح پروژه

تاریخچه پروژه: در این بخش از خط معمار با معرفی پروژه ی معماری مدرسه ابتدایی جدگال همراه کاربران عزیز و گرامی هستیم. همانطور که می دانید این پروژه توسط معمار جوان ایرانی آرش علی آبادی انجام شده و موفق به کسب رتبه نخست جایزه معمار در بخش عمومی شده است. اکنون به شرح پروژه از زبان معمار خواهیم پرداخت. این پروژه یک فراخوان عمومی برای ساخت مدرسه با رویکرد توسعه پایدار بود که توسط یک سازمان غیر دولتی به نام ایران من که چندین سال است در زمینه مدرسه سازی فعالیت می کند، مطرح شد و از طرفی هم درخواست مردم و جوانان روستای سیدبار جدگال (۱۰۰ کیلومتری چابهار) از این نهاد برای احداث مدرسه در روستای خود بود. در نتیجه تیم طراحی معماری و مجریان پروژه به طور داوطلبانه طراحی و نظارت بر روند ساخت پروژه را آغاز کردند. در ابتدا این تیم به مدت چند ماه مطالعات معماری و اجتماعی را در روستا و منطقه انجام دادند. به صورت مشارکتی، نیازها و کمبودها، پتانسیل ها و ظرفیت های روستاها و مردم بومی شناسایی، موضوع بندی و اولویت بندی شد.

با توجه به اینکه معماری مدرسه ابتدایی جدگال بودجه محدودی داشت و قرار بود فقط با کمک های مردمی ساخته شود، سناریوی «بساز و اهدا» برنامه ریزی نشد و در عوض روش مشارکتی ساخت و ساز را انتخاب شد تا باعث توسعه پایدار و تولید اجتماعی، اقتصادی و اجتماعی با زیرساخت های فرهنگی شود. در نتیجه، مدرسه ای را با ایده تبدیل شدن به روستا و مرکز توسعه جوامع وابسته به آن طراحی شد. به این ترتیب مدرسه محل تعلیم و تربیت کودکان و محل تجمع و فراگیری همه ساکنان روستا بود.

در راستای تحقق این ایده و با همکاری تسهیل گران اجتماعی، فعالیت هایی از جمله انجام کارهای گروهی، دعوت از روستاییان برای حفظ بهداشت و نظافت روستا، احداث فاضلاب و راه اندازی کارگاه سوزن دوزی و صفحه اینستاگرام به نام @Banook برای نمایش و فروش محصولات سوزن دوزی- انجام شد. بدین ترتیب زنان روستا هم می توانستند به فعالیت های اجتماعی بپردازند. این موضوع حضور زنان را در عرصه های اجتماعی و اقتصادی روستا ارتقا داد و به آن ها کمک کرد تا از نظر اجتماعی به صورت برجسته تری دیده شوند. علاوه بر این، با هماهنگی به روش توسعه مشارکت اجتماعی، مردم روستا با کارکردن به عنوان کارگران بومی در ساخت مدرسه کمک کردند. این ها تنها اموری نبود که توسط ساکنین منطقه انجام شد، زیرا خانواده های روستا کمک مالی کردند و با فروش سوزن دوزی برای ساخت و احداث مدرسه کمک کردند. به این ترتیب مدرسه با مشارکت مردمی ساخته شد و رضایت همه مردم روستا را جلب کرد.

در حال حاضر این مدرسه به غیر از کارکرد آموزشی دارای عملکردهای دیگری از جمله فضای بازی کودکان در روزهای تعطیل و شب، محل تجمع روستاییان و خانواده هایشان، محل تماشای فیلم و فوتبال به صورت گروهی، کتابخانه و گردشگری است. محل سکونت این مدرسه توسط تیمی از روستاییان و معلمان اداره و نگهداری می شود و بخشی از درآمد بخش گردشگری و سوزن دوزی صرف نگهداری آن می شود. به این ترتیب مدرسه با مشارکت اهالی روستا ساخته شده و در نهایت نگهداری می شود.

توضیحات پروژه:  مدرسه روستای سیدبار به مساحت ۴۷۰ متر مربع در یک طبقه طراحی شده است و شامل چهار کلاس ابتدایی با قابلیت ترکیب و همپوشانی با یکدیگر، کتابخانه، سالن چند منظوره به عنوان سالن کنفرانس، کارگاه یا سالن امتحان و حیاط بازی اصلی و فرعی می باشد که هدف آن تبدیل به مرکز اجتماعی روستا و آموزش کل جمعیت آن است.

با توجه به جمعیت دانش آموزان نسبت به معلمان این روستا و با رعایت قوانین نوسازی مدارس، مدرسه به چهار کلاس نیاز داشت. در طراحی کلاس ها، هر دو کلاس با اندازه های مختلف به یکدیگر متصل شدند. در بزرگ ترین دسته، فضای میانی وجود دارد که دانش آموزان کوچک تر را قادر می سازد تا با بهره گیری از آموزش یک معلم، که به دلیل محدودیت پرسنل آموزشی لازم است، به کلاس بزرگ تر بپیوندند و همچنین فضایی برای تعامل با آن ها با دانش آموزان پایه بالاتر فراهم کند.

مصالح، ساخت و ساز و فناوری: با همبستگی با آئین نامه های نوسازی مدارس توسط نهاد قانون گذاری و کنترل ساخت و ساز مدارس ایران و لزوم ساخت سازه های مقاوم در برابر زلزله؛ سازه مدرسه با روش ICF، قالب بندی بتنی عایق، ساخته شد. از پانل های پلی استایرن (EPS)، پروفیل های آهن گالوانیزه و بتن استفاده شد و به به دلیل وجود فرم های منحنی در طرح اصلی، سازه بدون هیچ ستونی ساخته شد. لایه پوششی نهایی که اعمال شد ماده ای نیمه موضعی متشکل از سیمان و خاک محلی به نام سیمگل است که از زنگ زدگی در اثر سیل و بارندگی زیاد جلوگیری می کند و با رنگ ها و بافت های اطراف هماهنگی ایجاد می کند. و در صورت تخریب یا ترک خوردگی به راحتی توسط اهالی روستا قابل تعمیر است.

اهمیت و تأثیر پروژه: شکل دایره ای حیاط مدرسه و نحوه چیدمان کلاس ها با مفهوم کانونی آموزش، به معنای “یادگیری با هم” – خالی از سیستم های سلسله مراتبی و به سبک دموکراتیک شکل گرفته است. چرخش چیدمان کلاس در حالی که آنها را در گوشه های آنها به هم متصل می کند، امکان گردش هوا بین کلاس ها را فراهم می کند و محوطه های ثانویه کوچکی را برای انجام برخی از کارهای گروهی و فعالیت های بیرونی ایجاد می کند. در نتیجه، با این نمودار فضایی، یک حیاط مرکزی در وسط مدرسه به عنوان محل تجمع بچه های مدرسه و ساکنان روستا، یک فضای مدور در اطراف کلاس ها و کلاس ها و همچنین حیاط های خصوصی به دست آورده شد.

روزنه های داخل دیوار پوسته ی خارجی به طوری چیده شده اند که از دید یک نفر نشسته در کلاس، امتداد دشت اطراف دیده می شود. این بازشوها ها با داشتن اندازه ها و شکل های مختلف، ورودی های متعددی را برای ورود دانش آموزان به مدرسه فراهم می کنند. علاوه بر این، با افزایش ضخامت این دیوار پیوسته و در عین حال نافذ، برخی از کارکردهای ضروری ساختمان مانند دکان، اتاق نگهبان مدرسه و انباری در حالی که بر ورودی اصلی تاکید شده بود، تعبیه شد و عمق یافت و مردم را به داخل دعوت کرد.

در معماری مدرسه ابتدایی جدگال ، آموزش به عنوان یک مفهوم دیالکتیکی، دوجانبه، مشارکتی در نظر گرفته شد و بر این اساس، فضاهای مرسوم مدرسه که به عنوان سکوهای این ایده ها عمل می کنند، به این شکل تبدیل شدند: تبدیل دیوار مدرسه از “جداکننده” به یک ساختار پوسته ای که به عنوان یک پوسته پویا و بدون مرز نفوذ می کند و مردم را به تجمع فراخوانده و فرهنگ جامعه را تشویق می کند و در عین حال ارتباط بین مردم را تقویت می کند. این دگرگونی به منظور از بین بردن سلسله مراتب و تقویت فرهنگ پرسشگری انجام شد و بر اساسی ترین معنای مدرسه رفتن یعنی «با هم بودن» روشن شد. در خاتمه، هدف طراحان ایجاد مدرسه ای بود که به عنوان آشیانه ای برای پرورش خلاقیت، آزادی و تفکر انتقادی عمل کند.

این طرح با تلاش برای تغییر لایه های فکری و اجتماعی روستاییان، توانمندسازی زنان روستایی، ایجاد مشارکت عمومی و تبدیل آن به اهرمی در ساخت مدرسه آغاز شد. در نهایت، با به چالش کشیدن مفهوم سیاسی و اجتماعی مرز (دیوار) بین اراده آزاد و اجبار در حضور مدرسه – در جامعه ای که به طور سنتی تحت سلطه استبداد بود – توانست اکثریت ذهنی اکثر روستاییان را – که در ابتدا – مخالف ساختن دیوار و تبدیل مدرسه به مرکز محله و تجمع همه ساکنین بود. تمرینی برای تأثیرگذاری بر معماری در گذار به دموکراسی.

در ادامه خط معمار شما را به دیدن سایر تصاویر معماری مدرسه ابتدایی جدگال دعوت می نماید.

تصاویر نما و فضای داخلی مدرسه ابتدایی

پلان ها، دیاگرام، سکشن و غیره.

تحریریه خط معمار

نگارنده: مینا مقدم

شرکت معماری آوگون

منبع: Archdaily

تعداد بازدید: 5,364