معماری ساختمان مسکونی افرا / دفتر معماری برساو

معماری ساختمان مسکونی افرا

معماران: دفتر معماری برساو

معماران مسئول: محمد ریحانی شرق، علیرضا مدرسی، علی سویزی

تیم طراحی: حمیده صرافیان، فائزه صمدی، متینه رضایی، الهام مهدیان، محمدحسین حاجی احمدی، بهار حاجی زاده

سرپرستی معماری: علی سویزی، علیرضا مدرسی

پیمانکار: شایان سعیدی

عکس ها: امیر حسین کریم آبادی ( هلی شات )، عطا صبوری ( داخلی )، فاطمه سویزی ( نما )

مساحت: ۱۰۳۴ متر مربع

سال: ۱۳۹۸-۱۴۰۱

موقعیت: مشهد، ایران

پروژه مسکونی افرا، مشهد

دفتر معماری برساو

در امتداد یکی از بلوارهای اصلی مشهد، جایی میان ازدحام، سروصدا و بی‌نظمی بصری بافت شهری، پروژه‌ی افرا به‌عنوان تلاشی برای بازآفرینی سکون و خلوت در دل تراکم شکل گرفت.
در شرایطی که جداره‌های شهر با نماهای تکراری و فاقد هویت پر شده‌اند، افرا می‌کوشد تا میان دیده‌شدن و آرام‌ماندن تعادلی شاعرانه بیافریند؛ خانه‌ای که در دل شهر نفس بکشد.

بستر و چالش‌ها

پروژه در کوچه‌ای واقع شده که فاصله‌ای حداقلی تا یکی از شریان‌های پرتردد شهری دارد. این موقعیت دوگانه، از یک سو امتیاز دید و ارتباط با بلوار را به همراه دارد و از سوی دیگر چالش حریم، آلودگی صوتی و آشفتگی بصری را مطرح می‌کند.
بافت پیرامون متشکل از خانه‌های قدیمی و کم‌ارتفاع است که فاقد ارزش معماری‌اند، و افرا نخستین بنای نوساز این بدنه محسوب می‌شود؛ بنایی که باید هم الگو باشد و هم هم‌نشین.
در مجاورت پروژه تنها یک درخت افرا وجود داشت — همان که بعدها به الهام‌بخش اصلی طرح بدل شد و حضور سبزش در تراس‌های طبقات تداوم یافت.
در چشم‌انداز روبه‌رو، بام‌های ناهماهنگ و انبارهای قطعات خودرو منظری نازیبا ایجاد کرده بودند؛ بنابراین، پروژه نه‌تنها باید درون خود را بسازد، بلکه باید منظر اطراف را بازتعریف کند.

ایده و رویکرد طراحی

در پروژه‌ی افرا تلاش شد دقیق‌ترین پاسخ به محیط اطراف، همراه با بیشترین بازخورد در تجربه‌ی سکونت ساکنان ارائه شود.
افرا نه صرفاً یک ساختمان، بلکه یک تک‌بنا و نشانه‌ی محلی است؛ بنایی که در عین الگوسازی در مقیاس محله، می‌کوشد با وضع موجود گفت‌وگو کند، نه با آن بجنگد.
به سبب اشرافیت به بلوار، پروژه باید از یک سو چهره‌ی شهری آرام و درخور ارائه می‌کرد و از سوی دیگر آرامش و حریم خصوصی را برای ساکنانش حفظ می‌نمود.

فرم بنا از ترکیب دو حجم اصلی شکل گرفت — یکی خصوصی در جنوب برای فضاهای خواب، و دیگری عمومی در شمال برای نشیمن و پذیرایی.
این دو حجم در قالب یک پوسته‌ی واحد دربرگرفته شدند تا یک کلیت معمارانه پدید آید.
احترام به ارتفاع بافت همجوار، تعریف کد ارتفاعی متناسب با عابر، و شکل‌دهی به یک «پایه‌ی شهری» از نخستین تصمیم‌های طراحی بودند.

حضور درخت افرا در کوچه الهام‌بخش ایجاد تراسی شد که سبزینگی را در امتداد عمودی گسترش می‌دهد؛ تا سبزی زمین در طبقات تکثیر شود و بنا در هر طبقه نفسی تازه کند.
در ادامه، باکس عمومی به‌سمت تراس چرخید تا فضاهای روزمره با نور، هوا و طبیعت در ارتباط مستقیم قرار گیرند.

با آگاهی از این‌که در آینده ساختمان‌های مجاور دید به بلوار را خواهند بست، فضاها به‌گونه‌ای طراحی شدند که به‌جای تکیه بر منظره‌ی بیرون، خود تولیدکننده‌ی کیفیت فضایی باشند — با حیاط‌های میانی، تراس‌های پیاپی و نور طبیعی کنترل‌شده.

بیان معماری و تجربه‌ی زیستن

پوسته‌ی آجری پیرامون بنا چون فیلتر نوری و بصری عمل می‌کند؛ لایه‌ای زنده میان خانه و شهر.
در پشت این پوسته، پاسیویی خطی شکل گرفته که هم سبزینگی را به درون می‌آورد و هم دید نازیبای مقابل را تعدیل می‌کند.
این آجر نه زینت است، نه تکرار سنت؛ بلکه ابزار پالایش نور و منظر، و ترجمان معاصر آرامش ایرانی در متن شهریِ امروز است.

درون خانه، فضاها بر اساس مبلمان‌پذیری و انعطاف عملکردی شکل گرفته‌اند.
سادگی در فرم، ابهام در مرزها و قابلیت کشف در روابط فضایی، جوهره‌ی تجربه‌ی زیستن در افراست.
محرمیت آشپزخانه و فضای پذیرایی، دیدن و دیده‌نشدن، روشنایی و سایه، همه در یک ریتم آرام و طبیعی جریان دارند.

در حقیقت، تجربه‌ی افرا از نمای بیرونی آغاز می‌شود و تا ارتباط درونی فضاها ادامه می‌یابد؛ از دیدن و دیده‌نشدن در شهر، تا تعامل و سکوت در خانه.

معنا و نتیجه

افرا حاصل توازن است؛ میان سکون و حرکت، میان حضور و خلوت، میان دیدن و در خود بودن.
فرمی سیال دارد که از مدولار بودن به زنده‌بودن رسیده؛ بنایی که انگار «راه می‌ رود، می‌ایستد، سر می‌چرخاند و لبخند می‌ زند».
در نهایت، افرا تنها یک ساختمان پنج‌طبقه نیست؛ بلکه پناهگاهی عمودی و باغی در دل شهر است — گفت‌وگویی میان انسان، طبیعت و زمان.

در ادامه خط معمار شما را به دیدن سایر تصاویر از پروژه معماری ساختمان مسکونی افرا دعوت می نماید.

پلان ها، دیاگرام، سکشن و غیره.

تحریریه خط معمار

نگارنده: ماریه عطایی

منبع: archdaily