مسابقات معماری / مسابقات معماری داخلی

فراخوان مسابقه طراحی پلاسکوی نو

توسط تحریریه خط معمار · منتشر شده آبان ۲۹, ۱۳۹۷ · بروزرسانی شده دی ۹, ۱۳۹۷

فراخوان مسابقه طراحی پلاسکوی نو

الف ) طرح مسأله و سابقه :

۱) "ساختمان پلاسکو" نام مجموعه ای تجاری – خدماتی در شمال شرقی چهارراه استانبول (تقاطع خیابانهای جمهوری و فردوسی) بود که در سال‌های ۱۳۳۷ تا ۱۳۴۱ ساخته شد و بخش جنوبی آن با ارتفاع تقریبی ۶۵ متر از نخستین برج‌های تهران و یکی از نشانه های "معماری مدرن" پایتخت به شمار می آمد.

۲) پس از انقلاب اسلامی، مالکیت عرصه و اعیان ساختمان در اختیار بنیاد مستضعفان قرار گرفت، لیکن سرقفلی حدود ۵۸۰ واحد تجاری – تولیدی مستقر در دو بنای ۱۵ طبقه (برج جنوبی) و پنج طبقه (بخش شمالی) که در زمینه پوشاک فعالیت داشتند ، در مالکیت بخش خصوصی (افراد) بود.

۳) برج ۱۵ طبقه در آتش سوزی ۳۰ دی ماه ۱۳۹۵ فروریخت و جان تعدادی از هموطنان و قهرمانان آتش نشان را گرفت. در اثر این حادثه فاجعه بار ، افزون بر آن اعلام عزای ملی، فضای کار نزدیک به ۳۰۰ واحد فعال در زمینه تولید و عرضه پوشاک نیز ویران شد و به بخش شمالی هم آسیب جدی وارد آمد.

۴) بنیاد مستضعفان به پاس احترام به خاطره جانبازان آتش نشان از یک سو و با توجه به بازتاب گسترده فاجعه فروریختن ساختمان پلاسکو در سطح ملی و جهانی از سوی دیگر ، در همان روزهای ابتدایی پس از حادثه نسبت به تشکیل اطاق فکر با حضور جمعی از مسئولین وزارت راه و شهرسازی و تعدادی از متخصصین صاحبنظر در رشته‌های معماری و شهرسازی نمود و براساس توصیه‌های ایشان ، اقدامات گسترده ای را به شرح سرفصل‎های ذیل انجام داد :

تملک قطعه زمین مجاور شرقی پلاک پلاسکو معروف به "پارکینگ اکبر" به مساحت حدود ۵۰۰۰ مترمربع جهت الحاق به زمین فعلی (با مساحت ۴۳۰۰ مترمربع) و تعریف یک پروژه واحد با مساحت حدود ۹۳۰۰ مترمربع.

برنامه ریزی برای تخریب ساختمان پنج طبقه شمالی که در اثر فروریختن برج ، به این ساختمان نیز آسیب جدی وارد شده بود و براساس نظر مراجع ذیصلاح از استحکام و ایمنی لازم برخوردار نبود. لازم به ذکر است که این بنا و همچنین ساختمان برج فروریخته مجموعاً در یک پلاک واقع و دارای یک سند ثبتی می باشند.

این برنامه ریزی که عمدتاً بنا به توصیه اطاق فکر صورت پذیرفت اهداف مهمی را از جمله "امکان عقب نشینی ساختمان جدید از بر خیابان جمهوری" ، "رعایت کامل حریم مدرسه ژاندارک" ، "تسهیل دسترسی های پروژه از طریق اتصال معابر واقع در خیابان فردوسی به خیابان جمهوری" ، "جبران کمبودهای متعدد بنای قبلی به ویژه پارکینگ" و … دنبال می نمود.

برگزاری گام اول مسابقه "باز تعریف پلاسکو" جهت دستیابی به ایده های برتر برای جایگزینی پلاسکو از طریق فراخوان عمومی در مهرماه ۹۶ و انتخاب ۱۰ ایده برتر با رأی هیئت داوران و اعطاء جوایز (دیماه ۹۶). در این فراخوان حدود ۱۵۰۰ شخص حقیقی و حقوقی ثبت نام و بیش از ۳۵۰ پیشنهاد عمدتاً معماری ارسال شده بود.

انجام هماهنگی های متعدد با مراجع ذیصلاح و اخذ دستور نقشه از شهرداری برای پروژه جدید.

برنامه ریزی کامل برای انجام گام دوم مسابقه معماری در زمینی با مساحت ۹۳۰۰ مترمربع.

بدیهی است این اقدامات در ارتباط با موضوعات فنی و نحوه ساخت و ساز پروژه جدید بوده و بنیاد در زمینه های مالی و حقوقی مرتبط با صاحبان سرقفلی و مراجع قضائی و سیاسی استان ، اقدامات گسترده ای انجام داده است که در موضوع این برنامه نمی گنجد.

در جریان اقدامات مورد اشاره ، پیگیریها و فشارهای متعددی از طرف صاحبان سرقفلی به خصوص گروه مرتبط با ساختمان ۵ طبقه شمالی صورت می پذیرفت و نهایتاً علیرغم میل باطنی مسئولین بنیاد ، کمیسیون ماده ۵ در تاریخ ۹۷/۰۶/۲۶ احداث ساختمان جدید را در مکان برج تخریب شده مورد تصویب قرار داد که متن این مصوبه به شرح ذیل می باشد :

از : معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران

به : آقای دکتر سعادتی شهردار محترم منطقه ۱۲

موضوع : طرح ساختمان پلاسکو (پرونده شهرسازی : ۱۲۰۰۰۴۷۷۷)

با سلام و احترام

پیرو نامه شماره ۶۰۱۹۰۲/۱۱۴ مورخ ۹۷/۶/۱۱ و نظر معاون محترم شهرسازی و معماری شهرداری تهران درخصوص طرح مربوط به ساختمان پلاسکو واقع در ضلع شمال خیابان جمهوری روبروی سفارت ترکیه ، ضمن انعکاس فایل صورتجلسه مصوب کمیسیون ماده پنج ، به آگاهی
می رساند :

موضوع در جلسه مورخ ۹۷/۶/۲۶ کمیسیون ماده پنج شهر تهران با حضور رئیس بنیاد مستضعفان و استاندار تهران مطرح و پس از توضیحات مبسوط مشاور تهیه کننده طرح و توافق نامه مورخ ۹۷/۲/۲۲ ، طی بند ۲ صورتجلسه ۵۸۰ کمیسیون ، با احداث بنا در بخش فروریخته ساختمان در مساحتی حدود ۱۰۰۰ مترمربع بصورت ۵ طبقه زیرزمین و ۱۵ طبقه روی زمین که یک طبقه آن به یادمان شهدای آتش نشانی اختصاص می یابد و در ۱۰۰% مساحت و بصورت تجاری موافقت بعمل آمد و مقرر گردید فرایند تهیه طرح معماری بصورت ویژه با همکاری حوزه معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران انجام گردد. ضمناً رعایت ضوابط و مقررات عرصه و حریم آثار تاریخی مدرسه و کلیسای ژاندارک ، خانه مشیرالدوله پیرنیا ، خانه هرمز پیرنیا ، خانه سردار معتمد ، مسجد هدایت و ساختمان تجاری غریب که توسط سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری کشور تهیه و پیوست می باشد ، الزامی است.

علیهذا خواهشمند است دستور فرمائید مطابق مصوبه کمیسیون ماده پنج شهر تهران و با رعایت سایر ضوابط و مقررات جاری ، اقدامات بعدی معمول نمایند.

علی اشراقی رئیس دبیرخانه کمیسیون ماده پنج

ب ) مشخصات کلی ساختمان پلاسکو (موقعیت ، همجواریها ، عرصه و اعیان ، پهنه و محدوده) :

۱) موقعیت : چهارراه استانبول یکی از مهمترین کانونهای مرکز تاریخی تهران (تهران ناصری) محسوب می شود که خاطره مدنی – اجتماعی (خیابانهای نادری و لاله زار ، راسته فعالیت‌های فرهنگی و هنری، مدرن و مدرنیستی و … ) گرانقدری را با خود حمل می کند. در چند دهه گذشته بار عملکردی – فعالیتی سنگینی با تسلط مطلق کمیت بر کیفیت به این بخش از تهران تاریخی تحمیل شده و مجموعه های تجاری بزرگی (مثل بازار فردوسی و پاساژ کویتی‌ها و … ) در کنار ساختمان پلاسکو ساخته شدند. تغییر ماهیت لاله زار از یک محور فرهنگی – هنری به یک راسته فروش کالاهای برقی نیز بر این فشارها افزوده است.

۲) مجموعه ها و بناهای ارزشمند پیرامونی : ساختمان پلاسکو در یک بلوک شهری بین خیابانهای جمهوری (جنوب) ، فردوسی (غرب) ، منوچهری (شمال) و لاله زار (شرق) که تا اوایل قرن محله پیرنیا نام داشت ، ساخته شد.

مساحت این محله نزدیک به ۵/۷ هکتار بوده که بخش عمده جنوب آن را باغات غرب لاله زار تشکیل می داد. عرصه ساختمان پلاسکو نیز محصول تفکیک "باغ حسام السلطنه" بود. در اثر تفکیک باغات مذکور و تحولات تهران در اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی ، بناهای متعددی که بخشی از نماهای خیابانی ارزشمند در امتداد محورهای جمهوری ، لاله زار ، فردوسی و منوچهری از آن جمله اند. افزون بر این ، باغ سفارتخانه های ترکیه و آلمان در جنوب ، سفارت انگلیس در غرب ، سفارت روسیه در شمال، مجموعه آموزشی ژاندراک به همراه کلیسای مجاور آن در مرکز این محله و مسجد هدایت و چند خانه به جا مانده از خانواده پیرنیا ، مهم‌ترین بناهای ارزشمند پیرامون مجموعه پلاسکو را تشکیل می دهند.

۳) مشخصات پیشین ساختمان پلاسکو :

مساحت عرصه : ۴۳۰۰ مترمربع (شامل عرصه برج و عرصه بنای ۵ طبقه شمالی).

مساحت کل زیربنا : حدود ۲۷,۵۰۰ مترمربع (شامل حدود ۱۴,۰۰۰ مترمربع در برج ۱۵ طبقه و حدود ۱۳,۵۰۰ مترمربع در بنای پنج طبقه شمالی).

تراکم ساختمانی : ۶۴۰ درصد.

تعداد واحدهای تجاری در مجموعه پیشین : حدود ۵۸۰ واحد (شامل حدود ۲۹۶ واحد در برج ۱۵ طبقه و ۲۸۴ واحد در بنای پنج طبقه شمالی).

۴) محدوده طرح : براساس مصوبه کمیسیون ماده ۵ ، محدوده طرح منطبق بر محل برج فروریخته پلاسکو مطابق کروکی خواهد بود.

وضعیت محدوده در طرح تفصیلی ملاک عمل :

پهنه : پهنه s۱۲۳(محورها و گستره های تجاری – اداری و خدماتی).

تراکم ساختمانی : ۳۴۰ درصد ، با حداکثر ارتفاع ۶ طبقه (با سطح اشغال ۸۰% در ترازهای همکف و اول و ۴۵% در طبقات بالا).

پ ) موضوع مسابقه :

چالشها : بازتاب گسترده واقعه تاسف بار ۳۰ دیماه ۱۳۹۵ در افکار عمومی ، خاطره قهرمانی شهدای آتش نشان و ضرورت توجه به ارتقای کیفیت محیط شهری در مرکز تاریخی تهران ، انتظارات گوناگونی را مطرح ساخته است.

چشم انداز : پلاسکوی نو فرصت ارائه الگویی برای پیوند بین معماری گذشته و آینده و احداث یک یادمان معماری امروز در مرکز تاریخی تهران ، یادآور خاطره جمعی شهروندان از آتش سوزی برج پیشین.

هدف : دستیابی به طرح مقدماتی معماری "پلاسکوی نو" با ویژگی های یک مرکز ماندگار ، کارآمد و جذاب در مجاورت تقاطع دو محور پر اهمیت جمهوری و فردوسی در تهران مرکزی.

ت ) برنامه کالبدی براساس مصوبه کمیسیون ماده ۵ :

با توجه به حقوق مکتسبه ساختمان پلاسکوی پیشین و ملاحظات مدنظر کمیسیون ماده ۵ ، برنامه کالبدی مسابقه به شرح ذیل می باشد

مساحت عرصه موجود (محدوده طرح) : حدود ۱۰۸۵ مترمربع، در ابعاد ۳۱ متر (بر خیابان جمهوری اسلامی) در ۳۵ متر منطبق بر محل برج تخریب شده.

سطح اشغال : ۱۰۰ درصد.

تعداد کل طبقات : ۲۰ طبقه (شامل ۱۵ طبقه روی زمین و ۵ طبقه زیرزمین).

کاربریهای مصوب برای کل بنا : تجاری (واحدها و دفاتر تجاری).

پیش بینی یک طبقه از طبقات روی زمین برای یادمان شهدای آتش نشان.

پارکینگ‌های مورد نیاز براساس ضوابط طرح تفصیلی قابل تامین است (هماهنگی با شهرداری در مورد اختصاص پارکینگ پروانه واقع در ضلع جنوبی خیابان جمهوری اسلامی، در حال انجام است).

رعایت حرائم آثار و ضوابط مندرج در مصوبه کمیسیون ماده ۵ الزامی است.

ث ) معیارهای پایه که در ارزیابی پیشنهادات ، مورد توجه قرار خواهد گرفت :

خاطره : یادمانی برای پاسداشت ارزشهای محیطی – تاریخی شهر و قدرشناسی شهر و شهروندان از شهدای
آتش نشان.

نوآوری : ارائه یک طرح معمارانه ، خلاق ، ماندگار و پایدار ، معرف زبان معماری امروز در سازگاری و احترام به ارزشهای موجود در بافت تاریخی.

تحقق پذیری : قابلیت اجرا براساس شاخصهای فنی – اجرایی ، رعایت اصول شهرسازی و معماری و همچنین سازگاری با ضوابط و مقررات ملاک عمل شهرداری.

ج ) شرایط برگزاری مسابقه ، شرکت کنندگان و جوایز :

۱- این مسابقه براساس توصیه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در مورد ساختمان پلاسکو و با رعایت اصول مندرج در آئین نامه مصوب دبیرخانه دائم مسابقات معماری و شهرسازی کشور ، از طریق فراخوان عمومی برگزار می شود.

۲- بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی ایران در نظر دارد "ساختمان پلاسکوی نو" را در چارچوب مصوبه کمیسیون ماده پنج و براساس طرح برگزیده در این مسابقه و پروانه ساختمانی که در انطباق با آن توسط شهرداری صادر خواهد
شد ، در کوتاهترین زمان ممکن احداث نماید.

۳- با توجه به هدف فوق ، هیئت منتخب داوری در دو نشست ۱۵ و ۹۷/۷/۲۵ ، مقرر داشت به منظور تضمین مشارکت حداکثری کلیه مهندسان و معماران خلاق و ذیصلاح کشور در دستیابی به طرحی شایسته برای ساختمان پلاسکوی نو ، شرایط ، برنامه و پیش نیازهای شرکت در این مسابقه ، از طریق این فراخوان همگانی اعلام شود.

۴- مهندسان مشاور و معماران علاقمند به شرکت در مسابقه ، می بایست رزومه خود را با تاکید بر موارد زیر در زمان اعلام شده ، در سایت newplasco.com ثبت نمایند.

– نام و مشخصات کلی مرتبط با اشخاص حقیقی و حقوقی.

– لیست و مشخصات پروژه‌های طراحی و یا طراحی و اجرا شده شهری با کاربری‌های تجاری ، اداری و خدماتی

تبصره: رزومه دریافتی نزد کارفرما به امانت حفظ خواهد شد و در صورت تصمیم کارفرما مبنی بر اجرای طرح منتخب،محتوای رزومه باید توسط مشاور یا معمار مورد نظر احصا گردد. (بررسی رزومه ارسال شده در مرحله ثبت نام صورت نمی‌پذیرد و شرط ورود به مسابقه نمی‌باشد.)

۵- بنیاد در این مرحله از ۴ طراح منتخب در مسابقه برگزار شده قبلی تحت عنوان "باز تعریف پلاسکو" که رتبه های اول (یک طرح) ، دوم (دو طرح) و سوم (یک طرح) را کسب کرده بودند نیز دعوت خواهد کرد.

۶- بنیاد مخیر است با توجه به نتایج ارزیابی کمی و کیفی ثبت نام کنندگان ، درصورت تشخیص ضرورت ، نسبت به دعوت کتبی از تعدادی از اشخاص حقوقی و حقیقی واجد صلاحیت برای مرحله دوم اقدام نماید.

تبصره: این دعوت(بند۵ و ۶) جهت پاسداشت از تجربه اهالی حرفه و دست اندرکاران مسابقه قبلی است و بیانگر "مسابقه دعوتی" نیست و مشمول کمک هزینه نیز نمی‌باشد.

۷- کلیه ثبت نام کنندگان واجد صلاحیت (با تشخیص هیئت داوران) و اشخاص دعوت شده ، موظفند در مهلت تعیین شده پیشنهادات خود را در فرمت تعیین شده در سایت ، تنظیم و ثبت نمایند.

تبصره: کلیه شرکت‌کنندگان می‌بایست به همراه طرح پیشنهادی، تصویر ۲ اظهار‌نامه امضا شده را با موضوعات زیر در محل تعیین شده در سامانه بارگزاری نمایند: ۱) اظهار نامه اصالت اثر مبنی بر اینکه طرح ارائه شده کپی نبوده و در صورت استفاده از ایده‌های مختلف، منابع ارجاعی ذکر گردد. ۲) اظهار نامه ارتباط با ارکان مسابقه با این مضمون که در یک سال اخیر ارتباط کاری با ارکان مسابقه داشته‌اند یا خیر.

۸- پیشنهاداتی که فرمت مربوطه را رعایت نکرده و یا بعد از اتمام مهلت تعیین شده ، تنظیم و ثبت شده باشند ، مورد بررسی و داوری قرار نخواهند گرفت.

تبصره: در صورت عدول محصولات مسابقه از برنامه مدون، طرح مورد نظر توسط مدیر مسابقه از مرحله داوری حذف و مراتب به صورت رسمی به همراه طرح‌ها در جلسه داوری به اطلاع داوران محترم خواهد رسید.

۹- اشخاص حقیقی می‌توانند به صورت گروهی در مسابقه شرکت نمایند که در این صورت باید سرگروه به کارفرما معرفی گردد.

تبصره: تمام مسئولیت‌ها شامل مکاتبات اداری، تحویل جایزه و… بر عهده سرگروه می‌باشد.

۱۰- بنیاد برای طرحهای اول تا سوم به ترتیب ۴۰۰(چهارصد) ، ۲۵۰(دویست و پنجاه) و ۱۵۰(یکصدوپنجاه)میلیون ریال به عنوان جایزه به همراه لوح تقدیر در نظر گرفته است.

۱۱- طرح‌های چهارم الی دهم نیز مبلغ ۵۰(پنجاه)میلیون ریال به عنوان پاداش به همراه لوح تقدیر دریافت خواهند کرد.

۱۲- بنیاد تلاش می‌نماید یکی از طرح‌های منتخب اول تا سوم را که داوران بر اجرایی بودن آن‌ها در بیانیه نهایی تاکید نموده‌اند، اجرا نماید.

۱۳- قرارداد مشاوره نهایی پروژه صرفاً در چارچوب شخص حقوقی (شرکت) واجد صلاحیت منعقد خواهد شد.

۱۴- مدیر مسابقه بیانیه داوران را به همراه طرح‌های منتخب از طریق وب سایت بنیاد مستضعفان به اطلاع جامعه حرفه‌ای می‌رساند.

۱۵- کلیه حقوق مادی و معنوی آثار طبق حقوق مولفان، مصنفان و هنرمندان می‌باشد.

۱۶- در صورت بروز اختلاف در خصوص اصالت طرح در صورت تشکیک در اصالت آثار یا دریافت شکایات احتمالی در این خصوص، مراتب توسط مدیر مسابقه به هیئت داوران ارجاع خواهد شد و نظر هیئت داوران فصل الخطاب می‌باشد.

تبصره: مرجع نهایی حل اختلاف بین ارکان مسابقه و دیگر اختلافات، هیات رسیدگی به اختلافات دبیرخانه دائمی مسابقات معماری و شهرسازی می‌باشد.

چ ) هیئت داوران ، مدیر مسابقه و زمانبندی برگزاری :

۱-هیئت داوران :

هیئت داوران این مسابقه با تشخیص بنیاد از بین متخصصین و صاحب نظران در رشته های معماری ، شهرسازی و سازه به شرح ذیل تعیین گردیدند :

– آقای دکتر سید محسن حبیبی(رئیس هیئت داوران)

– آقای دکتر رسول میرقادری

– آقای دکتر پیروز حناچی

– آقای مهندس امیر فرجامی

– آقای مهندس مجید شاهسواری

– آقای مهندس حمید رضا سپهری(داور علی البدل)

۲-مدیر مسابقه :

بنیاد مستضعفان ، جناب آقای مهندس محمد واعظی را به عنوان مدیر مسابقه و معاونت توسعه ساختمان بنیاد را مسئول برگزاری مسابقه تعیین نموده است.

نشانی: تهران.بزرگراه رسالت.نرسیده به بزرگراه آفریقا.ساختمان مرکزی بنیاد مستضعفان. تلفن۷-۸۸۶۷۰۹۰۰ نمابر ۸۸۷۹۷۸۸۰

نشانی "وب سایت" پلاسکوی نو : newplasco.com

توجه : داوطلبین شرکت در مسابقه می توانند سوالات خود را از طریق تماس با دبیرخانه مسابقه (شماره های ۸۸۶۷۳۵۳۳ و ۸۸۷۷۴۶۰۱) آقای مهندس شهاب الدین دربندی (دستیار مدیر مسابقه) در ساعات اداری ، اعلام و پاسخ لازم را دریافت نمایند.

۳- زمانبندی برگزاری مسابقه :

۳-۱ تشکیل نخستین جلسه هیئت داوران ۱۳۹۷/۷/۱۵ .

۳-۲ بررسی و تایید متن فراخوان توسط هیئت داوران ۱۳۹۷/۷/۲۵ .

۳-۳ انتشار فراخوان از طریق "وب سایت" و روزنامه های کثیرالانتشار ۱۳۹۷/۷/۳۰ .

۳-۴ آخرین مهلت ثبت نام داوطلبین ۱۳۹۷/۰۹/۰۵ .

۳-۵ آخرین مهلت ارائه طرح توسط شرکت کنندگان در مسابقه ۱۳۹۷/۱۰/۰۷.

۳-۶ آخرین مهلت اعلام نتایج مسابقه توسط هیئت داوران ۱۳۹۷/۱۰/۱۷

۴ – جوایز:

طرح اول: ۴۰۰ میلیون ریال به همراه لوح تقدیر

طرح دوم: ۲۵۰ میلیون ریال به همراه لوح تقدیر

طرح سوم: ۱۵۰ میلیون ریال به همراه لوح تقدیر

طرح های چهار تا ده: ۵۰ میلیون ریال پاداش