آجر روی آجر: بازنگری آجر در طراحی نمای ساختمان های ایرانی

آجر روی آجر: بازنگری آجر در طراحی نمای ساختمان های ایرانی

معماری ایرانی از دیرباز، ریشه در فرهنگ فارسی دارد. از قهوه خانه ها و عمارت ها گرفته تا خانه های معمولی و کوچک و مساجد، و همچنین چشم اندازها و فضاهای عمومی آن، همگی متاثر از این فرهنگ می باشند. در پروژه های معماری که در سال های اخیر در ایران به اجرا در آمده است، ما می توانیم تمایل به تفسیر کشیدن مجدد تاریخ را مشاهده کنیم.

معماری ایران با توجه به فرهنگ پیچیده ای که در گذشته داشته، به زبان بومی و متمایز خود دست یافته است. طراحی بنای تاریخی مسجد، وابستگی معماری گذشته به مذهب را منعکس می کند، اما معماران معاصر به دنبال آن هستند تا با معماری ساختمان های خصوصی جایگاه خود را مشخص کنند. معماری معاصر فارسی، زیبایی شناختی مرتبط با گذشته را نشان می دهد . در عین حال سعی دارد تا جایگاه خود را در آینده پیدا کند.

تهران در عین حالی که به عنوان مرکز محور طراحی در ایران ظاهر شده، نوآوری های این کشور را در سایر شهر ها و سایت ها نیز گسترش داده است. با تجدیدنظر در رابطه با نقش هنر و نمادگرایی در معماری، ما شاهد موج عظیمی از ساختمان های تجاری و مسکونی هستیم که در طراحی آن ها سنگ تراشی به کار رفته است. معماران از مصالح قابل دسترسی مانند خشت، از فلات مرکزی ایران برای تجدیدنظر در ایده های تاریخی مقیاس، هندسه و صنایع دستی استفاده می کنند. بیش تر ساختمان هایی که در کلان شهرهایی مانند تهران و اصفهان دیده می شوند، با استفاده از روش های مشابه آجر چینی ساخته شده اند. علاوه بر این، معماری سنتی ایرانی غالبا شامل لایه ای از کاشی بر روی آجر می باشد. امروزه نماهای آجری به طور فزاینده ای در برج های مسکونی عمودی و سایر ساختمان های خصوصی دیده می شوند. در پروژه های زیر با طیف گسترده ای از مطالعات زیبایی شناختی و ساختاری از متریال سنتی آجر، برای بازنگری در روش های و تکنیک های ساخت و ساز استفاده شده است:

۱-معماری ساختمان سایه پود، فائزه هادیان، نمای آجری

ساختمان سایه پود یک آپارتمان ۵ طبقه و شامل ۱۰ واحد است. این ساختمان در یک منطقه متوسط در تهران واقع شده است. بعد سوم بر روی نما برای ایجاد سطحی عمیق ایجاد شده است. در طراحی فرم ، سطح یک تکه بدون برش بود و با استفاده از اریگامی ، با تا کردن سطح دو بعدی ، یک ویژگی سه بعدی شکل گرفت. حجم سه بعدی با ایجاد بافت جدید حاصل شد. عناصر "نور و سایه" را ایجاد کردند تا نما را به سازه ای تغییر دهند که در آن سایه ها با بافت همپوشانی دارند. این تیم آجر را به عنوان ماده پیکسلی انتخاب کرده است که متناسب با طرح است و می تواند با بافت بلوک پیکربندی شود.

۲- معماری ساختمان مسکونی کهریزک، گروه معماری CAAT

همانطور که استودیو CAAT اظهار دارد، یک اصل ثابت تاریخی در معماری ایران وجود دارد: غنای جزئیات در همزیستی با بازنمایی سادگی در مقیاس کلی که با زمینه و عملکرد ادغام می شود. در معماری سنتی ایران ، کاربران خانه های خود را به روشی پایدار ساخته اند. این ملاحظات در طراحی معماری به یک نوع گونه شناسی در مناطق مختلف آب و هوایی هر کشور تبدیل شده است. طرح ماژول آجری بر اساس الگوی هندسی ایرانی بود؛ هر ماژول در رابطه با عملکرد فضای پشت آن طراحی شده است.

۳-  معماری ساختمان اداری-تجاری ترمه، فرشاد مهدیزاده، احمد بطحائی

این پروژه در یکی از شهرهای تاریخی ایران، همدان قرار دارد. همدان دارای فضای شهری فعالی می باشد که توسط میادینش و یک محور مهم شمالی-جنوبی که آنها را به هم وصل می کند، مشخص می شود. این محور از سمت غربی از سایت عبور می کند. به طور خلاصه می توان گفت که پروژه شامل طراحی ساختمان دو طبقه با کارکردهای تجاری می باشد: یک خرده فروشی در طبقه اول و یک دفتر خصوصی در طبقه اول. نما یک سیستم پوششی پیوسته ای است که از آجرهای بومی، با تکنیک های لایه بندی محلی و سنتی، به منظور مطابقت با زمینه ساختمان نقش بسته است.

۴-معماری ساختمان اداری صبا، استودیو معماری ۷هور

در این پروژه، تیم طراحی سعی در شکستن مرزهای معمول ساخت و ساز و ترکیب استراتژی های معماری در جهت پاسخ به محیط اطرافش داشتند تا سبک زندگی تعامل گرایی را به واسطه تمرکز بر عوامل محیطی مانند نور، چشم انداز و توپوگرافی ایجاد کنند. نمای شرقی با حداکثر شفافیت طراحی شده است ، زیرا اتصال پروژه به شهر است و عابران پیاده می توانند آن را از خیابان مجاور مشاهده کنند.  تیم طراحی برای کنترل اشعه آفتاب در واحدهای اداری یک پوسته آجری دوم به آن اضافه کردند. آن ها آجر را به عنوان یک متریال بومی و به علت رنگ گرمی که دارد،  برای استفاده در سبکی مدرن انتخاب کردند. چیدمان و ترتیب ستون های آجری پاسخی در مقابل دهانه های شهری اطراف سایت بود.

۵-معماری ساختمان مسکونی محلات شماره ۳، استودیو CAAT

این پروژه در حاشیه مسکونی محلات در ۲۶۲ کیلومتری جنوب غربی تهران با آب و هوایی گرم و خشک واقع شده است. نواحی مجاور محلات غنی از سنگ آهک است که عمدتا به خاطر وجود دو معدن مهم سنگ آهک حاجی آباد و عباس آباد می باشد. گرایش هندسی به سمت شمال، چشم انداز دیگری به محیط ارائه می دهد، در حالی که همان حرکات بدون چرخش کیفیت دیگری را به نمای جنوبی می بخشد. این حرکت نه تنها یک حرکت مفهومی بود، بلکه یک روش خلاقانه برای استفاده از آجر به عنوان یک قطعه محیطی که به ساخت یک پروژه مقرون به صرفه و سازگار با محیط منجر می شد، بود.

۶- معماری ساختمان مسکونی پارک، استودیو بهزاد اتابکی

همانطور که استودیو BAS اظهار می دارد، روی نمای این ساختمان، حرکت نما وجود دارد که این حرکت پس از طراحی بر روی نمای ساختمان پیاده سازی شده است. نمای ساختمان آجری است و بهترین متریال برای پیاده سازی این حرکت روی نما پس از زیر سازی، آجر است.

۷- ساختمان مسکونی سعادت آباد، محسن کاظمیان فرد

در این پروژه تیم طراحی پوسته های آجری را به سمت یک گذرگاه مجاور چرخانده و فضای نرم بین شیشه و پوست آجری ایجاد شده است که آنرا مرز گسترش یافته می نامند. فضای ایجاد شده بین پوست از داخل قابل دستیابی است و ساکنان را از چشم انداز کافی بهره مند می سازد و همچنین سعی دارد فضای بیرونی را جلب کند و آن را به فضای داخلی بیفزاید. چرخش سطوح آجری منظره ای را به فضای خالی شهری که از طریق گذرگاه مجاور ایجاد می شود و به دلیل مسافت طولانی بین ساختمان و بلوک های آپارتمانی در نزدیکی گذرگاه ، باز می کند که علاوه بر داشتن تجربه نمای باز، حریم خصوصی فضاهای داخلی نیز حفظ می شود.

۸-طراحی معماری و طراحی داخلی خانه اجر پوش،  استودیو طرح و ساخت آدمون

یکی از ویژگی های اصلی معماری مسکونی بومی ایران، ایجاد حریم خصوصی برای ساکنان ساختمان بود که در گذشته از طریق معماری درون گرا و اغلب در اطراف یک باغ خصوصی مرکزی شکل می گرفت و پنجره های آن به ندرت در نمای بیرونی ساختمان قرار می گرفتند و اغلب آن ها رو به حیاط داخلی گشوده می شدند.کانسپت نما از بافت محیط اطراف این ساختمان الهام گرفت. از آنجا که آجر همواره به عنوان یک مصالح بومی پاسخگو به نیازهای اقلیمی ایران بود و در ایجاد بافت های متنوع بی‌شماری به کار رفته است، به عنوان مصالح اصلی نما انتخاب شد.

تحریریه خط معمار

نگارنده: مینا مقدم

شرکت طراحی داخلی آوگون

منبع: Archdaily