معماری تئاتر شهر قزوین، مهندسین مشاور ایده مستطیل طلایی

معماران: شرکت GRI (مهندسین مشاور ایده مستطیل طلایی)

معماران مسئول: مهدی کریمی، سمیرا فداکاری

مساحت: ۱۹۷۰ متر مربع

موقعیت: ایران، قزوین

سال:۱۴۰۲

عکاس: استودیو دید، عرفان دادخواه

تیم طراحی: مریم رحمانی، فرزانه حسینی، علی نعمتی، جعفر برخورداری

تیم فنی: میلاد نوروزی فر

پیمانکار عمومی: شرکت مهاربند سازان البرز.

شرح پروژه معماری تئاتر شهر قزوین از زبان معمار

پروژه فعلی، معماری تئاتر شهر قزوین است، سازه‌ ای دو طبقه با زیرزمین. پس از سال‌ ها انتظار، این ساختمان عمومی، فضایی مناسب برای اجراهای حرفه‌ ای تئاتر را در قالب یک جعبه سیاه فراهم می‌ کند. همچنین فضاهای باز مخصوص تئاتر خیابانی را در اختیار هنرمندان و علاقه‌ مندان به تئاتر قرار داده است. این پروژه در زمینی به مساحت ۲۲۰۰ متر مربع طراحی شده است که پس از تخریب یک منطقه شهری ناکارآمد، که شامل چندین غرفه در حال تخریب بود، به دست آمده است. مساحت کل طبقه، ۱۹۷۰ متر مربع است. طبقه همکف ساختمان شامل یک حجم شیشه‌ ای است که فضاهای عمومی پروژه، از جمله اتاق‌ های تمرین تئاتر، اتاق‌ های جلسات و داوری، دفاتر مدیریت، میزهای اطلاعات، فروش بلیط و یک کافه تریا، در آن قرار دارند. این حجم شیشه‌ ای به عنوان پایه‌ ای برای مکعب سفید بالا، جایی که سالن اصلی اجرای تئاتر قرار دارد، عمل می‌ کند. مکعب سفید دقیقاً بالای حجم شیشه‌ ای قرار گرفته و حس انتزاعی تعلیق را ایجاد می‌ کند. طبقه اول (مکعب آجری سفید) شامل سالن تئاتر اصلی (جعبه سیاه) به همراه فضای انتظار آن است. طبقه زیرزمین شامل سرویس‌ های بهداشتی، کارگاه ساخت صحنه، انبار و فضاهای خدماتی است. این ساختمان در سال ۱۳۹۷ توسط شهرداری قزوین و در پاسخ به درخواست هنرمندان تئاتر قزوین که فاقد مکانی حرفه‌ ای برای اجرای تئاتر بودند، پیش‌ بینی شد.

شهرداری قطعه زمینی را در مجاورت یکی از مهم‌ ترین، بزرگترین و تاریخی‌ ترین پارک‌ های شهر در مرکز شهر قزوین برای این پروژه انتخاب کرد. این زمین پیش از این میزبان تعدادی دکه فرسوده و ناکارآمد بود که به یک مشکل امنیتی اجتماعی تبدیل شده بودند و فاقد کارایی بودند. با تملک و تخریب اکثر این دکه‌ها، قطعه زمینی مناسب برای ساخت پروژه جدید تئاتر شهر ایجاد شد. در نتیجه، این فضای شهری با ساخت یک مرکز فرهنگی عمومی جدید به طور مؤثر احیا شد. در حال حاضر، تنها سه مورد از این دکه‌ها باقی مانده‌اند، زیرا شهرداری قادر به تملک آنها نبود. در نتیجه، محل پروژه در مراحل بعدی طراحی برای در نظر گرفتن این دکه‌های باقی مانده تنظیم شد. هنگامی که تیم ما برای طراحی پروژه انتخاب شد، تمام دکه‌هایی که علائم واضحی از فرسودگی و شرایط اجتماعی نامناسب داشتند، هنوز در محل خود بودند. بنابراین، تبدیل یک فضای شهری ناکارآمد به یک محیط فعال، پویا و ایمن به هدف اصلی طراحی ما تبدیل شد.

به ما دستور داده شد که پروژه را طراحی و نقشه‌ های ساخت آن را در یک بازه زمانی بسیار کوتاه، کمتر از دو ماه، آماده کنیم. این مهلت کوتاه، چالش مهمی برای تیم طراحی بود. یکی دیگر از چالش‌های مهم، محدودیت ارتفاع ساختمان به دلیل نزدیکی به پارک بزرگ و تاریخی شهر بود. ارتفاع کل طبقات اصلی نمی‌توانست از ۸ متر بالاتر از سطح خیابان تجاوز کند. با این حال، تئاتر به حداقل ارتفاع سقف ۵ متر و همچنین نیاز به فضاهای اضافی نیاز داشت. با توجه به مساحت کم سایت و فضاهای لازم برای این مجموعه فرهنگی، به این نتیجه رسیدیم که باید ساختمان را در سه طبقه طراحی کنیم. فضای سالن اصلی با ظرفیت ۲۲۰ نفر، بیشترین مساحت را نیاز داشت. بنابراین، در طبقه اول قرار گرفت که بزرگترین طبقه در ساختمان است. در همین حال، فضاهای اضافی در طبقات همکف و زیرزمین قرار داده شد.

برای اطمینان از اینکه ارتفاع ساختمان سه طبقه از حد مجاز ۷ متر تجاوز نکند، ما محل را ۲ متر حفاری کردیم و طبقه همکف را در این قسمت پایین‌تر قرار دادیم. علاوه بر این، یک زیرزمین طراحی کردیم. طبقه اول که بیشترین ارتفاع را برای سالن تئاتر نیاز داشت، در طبقه همکف قرار گرفت. این رویکرد تمام فضاهای لازم برای پروژه را در خود جای داد و مشکل ارتفاع را حل کرد. علاوه بر این، گودبرداری باعث ایجاد لبه‌هایی شد که به صورت پله‌های پهن طراحی شده بودند و امکان نشستن برای رهگذران در پارک‌ها و تماشاگران نمایش‌های خیابانی اطراف ساختمان تئاتر را فراهم می‌کردند. در نتیجه، ساختمان به طور یکپارچه با محیط شهری اطراف خود، از جمله خیابان، پارک و پیاده‌روها، ادغام شده و به بخشی پر جنب و جوش و فعال از جامعه تبدیل شده است. هنرمندان تئاتر روزانه برای تمرین اجراهای خود یا خواندن نمایشنامه از این ساختمان بازدید می‌کنند. کودکان برای لذت بردن از نمایش‌های عروسکی در کنار همکلاسی‌ها و دوستان خود می‌آیند و علاقه‌مندان به تئاتر هر شب اجراها را تماشا می‌کنند. مردم حتی در روزهای خاص مذهبی برای تماشای نمایش‌های مذهبی معروف به تعزیه در آنجا جمع می‌شوند. به جای دکه‌های قدیمی و فرسوده، افرادی که مرتباً صبح‌ها در پارک ورزش می‌کنند، اکنون یک سازه آجری سفید متخلخل می‌بینند که منظره شهری را به شکلی منحصر به فرد تغییر داده است.

این مکان در مجاورت پارک ملت قزوین واقع شده بود. دو نکته کلیدی در معماری تئاتر شهر قزوین مورد توجه قرار گرفت:
۱. اول، نزدیکی پروژه به درختان کهنسال و فضای سبز پر جنب و جوش پارک ملت
۲. دوم، تبدیل ساختمان به مرکزی برای هنرمندان تئاتر و علاقه‌مندان به هنرهای نمایشی. این امر به ویژه از آن جهت اهمیت داشت که قزوین پیش از این فاقد یک سالن تئاتر حرفه‌ای بود.

در نتیجه، ما باید از طراحی سازه‌ای صلب که مانع از منظر سبز پارک می‌شد، خودداری می‌ کردیم. این امر چالشی متناقض با هدف تئاتر ساختمان ایجاد می‌کرد، که باید در یک “جعبه سیاه” صلب شکل می‌گرفت. جامعه تئاتر قزوین درخواست ساخت یک سالن نمایش به سبک “جعبه سیاه” را داده بود، زیرا این نوع امکانات قبلاً در شهر در دسترس نبود. ما تئاتر جعبه سیاه را درون یک جعبه آجری سفید سبک و متخلخل قرار دادیم تا این تناقض را حل کنیم. برای بهبود سبکی بصری و ایجاد حس تعلیق در فرم، سازه را بالای یک جعبه شیشه‌ای قرار دادیم. سپس، محل را حفاری کردیم و جعبه‌ها را درون حیاط فرورفته قرار دادیم تا ارتفاع لازم برای سالن تئاتر ایجاد شود.

استفاده از این روش تضمین می‌کرد که ارتفاع ساختمان مانع از دید پارک نشود. علاوه بر این، تخلخل بین احجام، امکان ارتباط بصری مداوم بین نمای بیرونی و داخلی ساختمان را فراهم می‌کرد. پرده آجری با استفاده از تکنیک خشک (بدون ملات) ساخته شد. فضای بین آجرها با قطعات تفلونی سفارشی که به طور خاص برای این پروژه قالب‌گیری شده بودند، پر شد. این پرده آجری، سالن انتظار در طبقه اول را به محیطی منحصر به فرد تبدیل کرده است. از یک طرف، تعامل نور و سایه از طریق فضاهای آجرها، فضایی را ایجاد می‌کند که در طول روز تغییر می‌کند. از طرف دیگر، یک ارتباط بصری مداوم بین افراد داخل سالن انتظار و پارک و خیابان بیرون وجود دارد. این امر به افراد داخل اجازه می‌دهد تا حضور درختان پارک را به وضوح تجربه کنند. از آنجایی که این طبقه همسطح با ارتفاع پارک است، بازدیدکنندگان می‌توانند از منظره افرادی که در پارک و خیابان قدم می‌زنند، پرواز پرندگان، حرکت برگ درختان و زیبایی طبیعی محیط اطراف از داخل سالن انتظار لذت ببرند. این شفافیت، نور، انعکاس‌ها و مناظر باز در سالن انتظار، تضاد معناداری با سالن اجرا دارد.

با خروج بازدیدکنندگان از این فضای شفاف و ورود به سالن تاریک و کم‌نور اجرا، ارتباط آنها با شهر کاملاً قطع می‌شود. سپس زمان تماشای نمایشی که کارگردانان برای آنها آماده کرده‌اند و تمرکز بر آن فرا می‌رسد. برای دعوت عموم به این مکان، پله‌های عریضی در سه طرف طراحی شده است. این پله‌ها به عنوان صندلی برای تماشای اجراهای خیابانی عمل می‌کنند و همچنین فضای بزرگی را برای شهروندان فراهم می‌کنند تا دور هم جمع شوند و وقت بگذرانند.

در ادامه خط معمار شما را به دیدن سایر تصاویر معماری تئاتر شهر قزوین دعوت می نماید.

پلان ها، دیاگرام، سکشن و غیره.

تحریریه خط معمار

منبع: Archdaily